Choroba zwyrodnieniowa stawów - co sprzyja jej powstawaniu i kto jest w grupie ryzyka?

Czy wiesz, że choroba zwyrodnieniowa stawów należy do grupy dziesięciu chorób, które powodują najcięższe kalectwo na świecie? Boryka się z nią blisko 30% osób w wieku 45-64 lat, a wraz z wiekiem statystyki te są coraz bardziej zatrważające. W grupie wiekowej powyżej 65 lat cierpi na nią blisko 60% społeczeństwa, natomiast u osób w wieku powyżej 75 lat tylko 20% nie uskarża się na dolegliwości związane ze zmianami zwyrodnieniowymi stawów. Jakie czynniki sprzyjają powstaniu tej choroby i kto jest szczególnie na nią narażony? Tego dowiesz się z lektury naszego artykułu.

Zwyrodnienie stawów – jak rozwija się ta choroba?

Choroba zwyrodnieniowa stawów to jedna z najczęściej występujących dolegliwości układu ruchu. Powstaje ona na skutek zużycia  lub zwyrodnień powstałych w obrębie tkanki chrząstnej stawowej. Ta z kolei pełni funkcję amortyzatora na styku kości. Jeśli wskutek postępującego z wiekiem zużycia stawów lub przebytych chorób tkanki tej jest  mniej lub jej podstawowe funkcje ulegają zanikowi, wówczas zaczynamy odczuwać znaczny dyskomfort i bóle w obrębie stawów. Oznacza to także pierwszy krok do rozwoju choroby zwyrodnieniowej stawów, która z reguły ma charakter przewlekły. Należy przy tym pamiętać, że w chorobie zwyrodnieniowej stawów charakterystyczne są okresy jej zaostrzeń i remisji.

Do uszkodzeń kolejnych struktur – kości pod chrząstką, torebki stawowej, wiązadeł, ścięgien, a nawet mięśni – dochodzi wraz z rozwojem choroby. Chorzy odczuwają zwykle ból i sztywność stawów oraz znaczne ograniczenie ich ruchomości. Nieleczone zwyrodnienie stawów może znacznie pogorszyć jakość życia i sprawić, że nawet proste codzienne czynności zaczynają sprawiać kłopot. Choroba ta najczęściej atakuje stawy dłoni i stóp, kolana, biodra, a także kręgosłup. 

Choroba zwyrodnieniowa stawów może mieć podłoże:

• Pierwotne, którego przyczyna jest nieznana, a czynnikiem wpływającym na zachorowalność jest najczęściej wiek.

• Wtórne, wywołane przez urazy, wrodzone zaburzenia budowy stawu czy przez choroby współistniejące (reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzycę, problemy z tarczycą).

Symptomy chorobowe, które towarzyszą zwyrodnieniu stawów

Chorobie zwyrodnieniowej stawów najczęściej towarzyszy szereg symptomów, które, jeśli zostaną zlekceważone, mogą prowadzić do nieodwracalnych deformacji, a nawet niepełnosprawności.

Jakie objawy powinny wzbudzić naszą czujność?

• Ból podczas wysiłku fizycznego w obrębie stawów, a także podczas nocnego wypoczynku, spowodowany zastojem żylnym,

• Obrzęk stawu wywołany występującym stanem zapalnym,

• Deformacja stawów, która jest zauważalna wraz z rozwojem choroby,

• Ograniczenie ruchomości, które jest następstwem zmian zwyrodnieniowych mięśni i ścięgien.

Kto jest najbardziej narażony na zwyrodnienia stawów?

W grupie podwyższonego ryzyka znajdują się osoby, które:

• Są mało aktywne fizycznie – ich mięśnie otaczające stawy są osłabione, na skutek czego tracą one stabilność i płynność ruchów.

• Cierpią na otyłość – każdy dodatkowy kilogram, to obciążenie dla organizmu oraz wzrost ryzyka, że dojdzie do nadmiernego przeciążenia stawów, zwłaszcza kolanowych, biodrowych oraz kręgosłupa.

• Mają wady wrodzone - koślawość i szpotawość kolan, dysplazje bioder, skrzywienia kręgosłupa, niestabilność stawów – każdy z tych czynników sprzyja rozwojowi choroby zwyrodnieniowej stawów. 

• Pracują w trudnych warunkach – praca w pozycji klęczącej, podnoszenie ciężkich przedmiotów, praca z użyciem maszyn wibracyjnych mogą negatywnie wpłynąć na pracę poszczególnych stawów i wraz z biegiem lat doprowadzić do ich degeneracji.

• Uprawiają sport wyczynowo – sportowcy, którzy uprawiają np. podnoszenie ciężarów, skoki narciarskie czy boks, są bardziej narażeni na urazy stawów, a przez to na rozwój choroby zwyrodnieniowej.

• Cierpią na zaburzenia hormonalne – czynnik ten często pojawia się np. u kobiet w okresie menopauzy.

• Zmagają się z zapaleniami w obrębie stawów – reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), gruźlica stawów czy zaburzenia metaboliczne sprzyjają niedostatecznemu odżywianiu chrząstki stawowej, przez co jej pierwotne funkcje zanikają i hamowane są procesy odnowy.

• Prowadzą siedzący tryb życia – wówczas dochodzi do zastoju w tkankach, co z kolei sprawia, że procesy obumierania komórek dominują etapy ich regeneracji.

Które stawy najczęściej atakuje choroba?

Choroba zwyrodnieniowa stawów może dotknąć jednego bądź kilku stawów naraz. Najczęściej dysfunkcje pojawiają się w obrębie:

• stawu kolanowego,

• stawu biodrowego,

• dłoni i stóp,

• kręgosłupa.

Jeśli zmiany zwyrodnieniowe wokół stawów są niewielkie, to poprawę ich kondycji można osiągnąć poprzez rehabilitację, ćwiczenia i zabiegi fizykoterapeutyczne. Korzystne jest także przyjmowanie preparatów, które mogą powstrzymać dalszy rozwój zmian zwyrodnieniowych. W terapii zwyrodnienia stawów stosuje się także preparaty z kwasem hialuronowym.
Z kolei osoby, u których doszło już do dużych zmian zwyrodnieniowych, często kwalifikowane są przez lekarzy do zabiegu wstawienia endoprotezy stawu kolanowego lub biodrowego. W przypadku zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa, w tym i w dyskopatii, decyzja o ingerencji chirurgicznej podejmowana jest na podstawie oceny ogólnego stanu zdrowia chorego, czasu trwania dolegliwości i wyników badań (rezonansu magnetycznego lub tomografii komputerowej).

Zadbaj o swoje stawy – wskazane działania profilaktyczne

Trzeba pamiętać, że wiele zmian zachodzących w stawach przebiega w początkowej fazie wręcz niezauważalnie, bez wyraźnych dolegliwości. Z tego względu bardzo ważne jest, aby do codziennego życia wprowadzić nawyki, które pomogą nam zachować stawy w dobrej formie przez wiele lat. Zbilansowana dieta, unikanie stresu i aktywność fizyczna z pewnością nam w tym pomogą. W przypadku zauważenia pierwszych symptomów chorobowych warto od razu zgłosić się do lekarza w celu przeprowadzenia badań. Pomocne w leczeniu chorób zwyrodnieniowych stawów są również ćwiczenia i zabiegi, indywidualnie dobierane przez doświadczonych i sprawdzonych fizjoterapeutów.