Operacyjne leczenie dyskopatii - korzyści i zagrożenia

Dyskopatia to choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa, z którą boryka się coraz więcej osób. Można wręcz stwierdzić, że jest jedną z najczęstszych przyczyn bólowych kręgosłupa – szczególnie odcinka szyjnego i lędźwiowego. W jakich sytuacjach wskazane jest leczenie operacyjne tego schorzenia? Jakie korzyści niesie dla pacjenta, a jakie zagrożenia? O tym przeczytacie w naszym artykule.

Dyskopatia – podłoże choroby i jej przebieg

Dyskopatia to termin, który określa w dość szeroki sposób schorzenia krążka międzykręgowego, zwanego potocznie „dyskiem”. Ten z kolei zbudowany jest z jądra miażdżystego oraz otaczającego go pierścienia włóknistego. Razem w kręgosłupie mamy 23 krążki, które stanowią aż 25% jego długości. Wraz z wiekiem zmienia się struktura krążków i dochodzi do zmian zwyrodnieniowych. W dużej mierze przyczyny należy upatrywać w zmianach w jądrze miażdżystym, które u noworodków w blisko 90% składa się z wody, natomiast u osób starszych notujemy jej ubytek na poziomie 20%. Wówczas funkcje amortyzowania obciążeń kręgosłupa, oddzielania od siebie poszczególnych części kostnych kręgosłupa czy ułatwiania ruchów zostają zaburzone. Dziś już ponad 50% Polaków zgłasza dolegliwości bólowe kręgosłupa, a w grupie osób powyżej 40 roku życia dyskopatia jest niemal powszechna. Skąd taki trend?

Jak dochodzi do zmian w krążkach międzykręgowych?

Krążki międzykręgowe, które znajdują się w naszym kręgosłupie, codziennie poddawane są „testom wytrzymałości”. Podczas siedzenia, stania, podnoszenia ciężkich przedmiotów, zginania pleców. Wówczas wspomniane już wcześniej jądro miażdżyste notuje ubytek wody. Regeneracja następować powinna nocą, gdy leżymy. Niestety coraz częściej zbyt długi okres siedzenia w stosunku do wypoczynku w pozycji odciążającej kręgosłup sprawia, że bilans ubytku wody przez dłuższy czas jest ujemny. Wówczas dochodzi do stopniowej degeneracji krążka międzykręgowego i ucisku na sąsiadujące nerwy. Skutkuje to u pacjentów uczuciem bólu, ograniczeniem ruchomości, drętwieniem kończyn, a czasem także kłopotami z załatwianiem czynności fizjologicznych.

Co wpływa na powstanie dyskopatii i jakie są jej objawy?

Czynników, które sprzyjają powstaniu dyskopatii, można wymienić wiele. Wśród tych najczęściej spotykanych znajdują się:

• urazy i przeciążenia,

• siedzący tryb życia,

• wady postawy,

• otyłość,

• palenie papierosów,

• uwarunkowania genetyczne,

• proces starzenia się.

Jeśli zaczynamy odczuwać ból w plecach, który z czasem przybiera na sile, bądź też promieniuje do kończyny dolnej, to istnieje duże prawdopodobieństwo, że zmagamy się z dyskopatią. Inne objawy dyskopatii to:

• zaburzenie czucia w kończynach dolnych lub górnych,

• zawroty głowy, nudności i omdlenia,

• ból głowy i szyi,

• kłopoty z wypróżnianiem,

• ból barków, karku oraz głowy.

W przypadku zauważenia podobnych objawów u siebie wskazana jest konsultacja u specjalisty. W procesie leczenia niezwykle ważna jest właściwa diagnostyka, która pozwoli ustalić źródło dolegliwości, stopień nasilenia choroby oraz pomoże ustalić właściwe metody leczenia. Czasem niestety okazuje się, że przyjmowanie środków przeciwzapalnych oraz rehabilitacja nie są w stanie zatrzymać postępowania choroby ani przynieść pacjentowi ulgi.

Leczenie operacyjne dyskopatii

Pacjenci, u których doszło do dużych zmian w obrębie krążka, a zwłaszcza do przerwania pierścienia włóknistego, są kierowani na zabiegi operacyjne. Również brak poprawy w odczuwanych dolegliwościach w okresie 4-6 tygodni pomimo stosowania leczenia zachowawczego powinien być sygnałem do pogłębienia diagnostyki i rozważenia leczenia chirurgicznego. Zdecydowanych reakcji wymagają:

• zespoły bólowe o bardzo dużym nasileniu,

• wystąpienie zaburzeń neurologicznych (niedowłady kończyn, trudności z wypróżnianiem),

• choroby nowotworowe w wywiadzie.

Decyzja o ingerencji chirurgicznej zapada zwykle na podstawie oceny ogólnego stanu zdrowia chorego, czasu trwania dolegliwości i wyników badań (rezonansu magnetycznego lub tomografii komputerowej).

Wśród najczęstszych zabiegów chirurgicznych stosowanych w leczeniu dyskopatii wymienia się:

• otwartą dyscektomię – czyli podstawową metodę odbarczenia struktury nerwowej w przebiegu przepukliny krążka międzykręgowego. Zabieg ten wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym i polega na wycięciu okna kostnego o powierzchni 1–2 cm² w obrębie blaszek sąsiednich kręgów, usunięciu części więzadła żółtego, a następnie eksploracji uciśniętego korzenia oraz usunięciu przepukliny krążka. Ewentualnym, dodatkowym elementem tego zabiegu może być stabilizacja, która ma na celu zabezpieczenie przestrzeni dysku. Pacjenci wracają do domu po 1 lub 2 dobach ze wskazaniem do prowadzenia oszczędnego trybu życia przez okres około miesiąca. 

• mikroendoskopową dyscektomię (MED) – jest to stosunkowo mało inwazyjna metoda stosowana u pacjentów, u których doszło do znacznego przemieszczenia lub też wypadnięcia jądra miażdżystego do kanału kręgowego oraz uciskania znajdujących się wokół struktur nerwowych. Podczas zabiegu, który trwa około godziny, lekarz poprzez 2 cm nacięcie wprowadza do ciała pacjenta endoskop i usuwa fragment dysku, który powoduje ucisk nerwu. Cały zabieg przeprowadzany jest w znieczuleniu ogólnym, pod kontrolą RTG. Co ważne, już po 3 do 5 godzinach po operacji pacjent może wstać. Rekonwalescencja trwa około miesiąca i w jej trakcie wskazana jest rehabilitacja oraz umiarkowana aktywność. 

• nukleoplastykę krążka międzykręgowego – czyli zabieg, który stanowi alternatywę dla tradycyjnego leczenia operacyjnego. W jego trakcie lekarz przy użyciu specjalnej kaniuli oraz pod kontrolą RTG nakłuwa przezskórnie krążek międzykręgowy. Następnie do kaniuli zostaje wprowadzona elektroda, która wytwarza na swoim końcu tak zwany łuk plazmowy rozbijający masę jądra miażdżystego na cząsteczki wody oraz dwutlenku węgla. Proces ten zachodzi w temperaturze od 40 do 50°C. Dzięki temu objętość jądra miażdżystego maleje i dolegliwości bólowe ustępują. Podczas zabiegu, który trwa średnio półtorej godziny, stosowane jest znieczulenie miejscowe. Pacjent w tym samym dniu wraca do domu i po okresie od 4 do 6 tygodni powraca do formy.

• laserową dekompresję dysku (PLDD) – do tego typu zabiegu kwalifikowani są zwykle pacjenci, u których ból wywołany dyskopatią trwa ponad pół roku, u których występuje tak zwana przepuklina zamknięta, z niezbyt dużymi zmianami zwyrodnieniowymi oraz osoby w podeszłym wieku, u których zastosowanie standardowych metod chirurgicznych byłoby zbyt ryzykowne. Zabieg ten wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym. Pod kontrolą tomografu komputerowego lub aparatu RTG do chorego dysku wprowadzana jest specjalna igła, w której umieszcza się światłowód podłączany do lasera. W trakcie trwającego do pół godziny zabiegu usuwany jest fragment jądra miażdżystego i obniżane jest ciśnienie wewnątrz dysku, co skutkuje zmniejszeniem ucisku na nerwy i eliminacją dolegliwości bólowych. Pacjent po kilku godzinach od zabiegu może chodzić i jest wypisywany do domu. Okres rekonwalescencji wynosi do 6 tygodni i w tym czasie należy unikać długiego przebywania w pozycji siedzącej.

Trzeba jednak mieć na uwadze, że tylko niewielki odsetek osób cierpiących z powodu dyskopatii bezwzględnie wymaga leczenia operacyjnego. Zwykle lekarze decydują się na takie metody leczenia u chorych z przewlekłym, utrudniającym normalne funkcjonowanie bólem, przy jednoczesnym braku poprawy z zastosowaniem leczenia zachowawczego. Każda bowiem ingerencja chirurgiczna obarczona jest ryzykiem. Z racji tego faktu chorym zmagającym się z problemem dyskopatii przede wszystkim rekomenduje się rehabilitację. W większości przypadków regularne zabiegi fizjoterapeutyczne przynoszą ulgę w dolegliwościach, skutecznie usuwają objawy choroby, a także hamują jej dalszy rozwój. Fizjoterapia odgrywa również bardzo ważną rolę w procesie rekonwalescencji po ewentualnej operacji dyskopatii. Ćwiczenia wykonywane pod okiem fizjoterapeuty pozwalają na wzmocnienie wybranych partii mięśni, uelastycznienie ciała, co przekłada się bezpośrednio na stabilność kręgosłupa oraz zmniejszenie dolegliwości bólowych.