Rwa kulszowa – przyczyny i uwarunkowania

Ostry ból, który biegnie od dolnej części kręgosłupa, przez pośladek aż do nogi, może oznaczać tylko jedno - rwę kulszową. Dolegliwość ta powstaje, gdy nerw kulszowy - największy i najdłuższy nerw w naszym ciele - zostaje nadmiernie uciśnięty. Nie każdy doświadcza rwy kulszowej w ten sam sposób, ale istnieją pewne wspólne czynniki, które mogą potencjalnie doprowadzić do charakterystycznych objawów towarzyszących tej dolegliwości. Czy pojawiają się one z przyczyn zależnych, czy też niezależnych od nas?

Jakie czynniki sprzyjają powstaniu rwy kulszowej?

Nawet jeśli jeszcze nigdy nie doświadczyliśmy rwy kulszowej, to istnieje pewna grupa czynników, która może zwiększać ryzyko wystąpienia bólu nerwu kulszowego. Wśród tych determinujących nas do zachorowania należy wymienić:

1. Wiek – rwa kulszowa często występuje u osób w średnim i podeszłym wieku. Niestety wraz z biegiem lat nasze kręgosłupy ulegają bowiem degeneracji. Zmiany w krążkach międzykręgowych, ostrogach kostnych czy też te dotyczące zwężenia kanału kręgowego mogą powodować ból rwy kulszowej. Trzeba mieć świadomość faktu, że zwyrodnienia dysków rozpoczynają się już w wieku 30 lat, a zwężenia kanałów kręgosłupa zwykle rozwijają się u osób w wieku 50 lat lub starszych. Dodatkowo osoby w wieku od 30 do 50 lat są najbardziej narażone na rwę kulszową, ponieważ praca i aktywność w zajęciach społecznych lub sportowych zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia różnego rodzaju urazów czy przeciążeń. W grupie podwyższonego ryzyka znajdują się także seniorzy, u których często występują zmiany zapalne kręgosłupa, takie jak ostrogi kostne. 

2. Siedzący tryb pracy – jeśli spędzamy większość czasu siedząc - przy biurku, podczas jazdy autem czy też na kanapie przed telewizorem, to musimy mieć świadomość, że zwiększamy ryzyko rozwoju i wystąpienia rwy kulszowej. Siedzący tryb życia sprzyja bowiem przyjmowaniu nieergonomicznej postawy ciała i doprowadza do przeciążeń w obrębie kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego. W efekcie czynniki te mogą podrażniać korzeń nerwu rdzeniowego lub mogą wywierać bezpośredni nacisk na nerw kulszowy.

3. Praca fizyczna - częste podnoszenie ciężkich ładunków czy przedmiotów, wykonywanie nadmiernych skrętów kręgosłupa, prowadzi do powstania przepukliny dysku. To z kolei może podrażniać korzeń nerwu rdzeniowego i wywoływać rwę kulszową. Równie niebezpiecznymi dla naszego zdrowia czynnikami są te, które wywołują częste drgania – przykładowo osoby, które w codziennej pracy korzystają z młota pneumatycznego lub innego narzędzia wibracyjnego, mogą znaleźć się w grupie podwyższonego ryzyka wystąpienia ataku rwy kulszowej czy też pogorszenia istniejącego już zespołu bólowego.

4. Kobiety w ciąży – w grupie podwyższonego ryzyka zachorowalności na rwę kulszową znajdują się także kobiety spodziewające się potomstwa. Podczas ciąży zmiany hormonalne oraz te związane z rozwojem dziecka sprawiają, że dotychczasowa postawa ciała ulega zmianie. Szczególnie w okresie drugiego i trzeciego trymestru mogą pojawić się dolegliwości w postaci rwy kulszowej. 

5. Cukrzycy - osoby chore na cukrzycę są podatne na uszkodzenie nerwów, w tym problemy z nerwem kulszowym. Wynika to z postępującej degeneracji nerwów obwodowych, gdy poziom cukru we krwi jest zbyt wysoki. Z tego względu ryzyko wystąpienia rwy kulszowej u tych pacjentów jest dużo wyższe.

6. Nadwaga – należy mieć świadomość, że każdy dodatkowy kilogram, to dodatkowe obciążenie dla naszego organizmu. Nadwaga negatywnie wpływa nie tylko na układ krwionośny, ale także i kostno-szkieletowy. Osoby cierpiące z powodu otyłości bardzo często uskarżają się na różnego rodzaju dolegliwości bólowe w obrębie kręgosłupa, w tym także i na rwę kulszową.

7. Choroby zwyrodnieniowe – częstą przyczyną powstawania rwy kulszowej są także choroby zwyrodnieniowe kręgosłupa, w tym i dyskopatia. W początkowej fazie dyskopatia nie daje praktycznie żadnych oznak. Zmiany degeneracyjne krążka następują bowiem wraz z wiekiem. Przyczyną tego faktu może być też podłoże genetyczne. Dolegliwości bólowe pojawiają się zwykle dopiero wtedy, gdy dochodzi do ucisku na różne części kanału kręgowego.

W zależności od nasilenia i częstotliwości występowania bólu nerwu kulszowego zaleca się różne formy jego leczenia. W początkowych fazach zwykle stosuje się leki przeciwzapalne lub zwiotczające mięśnie. Następnie wskazana jest fizykoterapia przeprowadzana pod czujnym okiem specjalisty.

Rwa kulszowa – jak wyeliminować czynniki sprzyjające jej powstawaniu?

Rwa kulszowa to dolegliwość, która niestety w wielu przypadkach nawraca. Wszyscy, którzy borykają się z tym schorzeniem, powinni mieć pełną świadomość tego, że od ich stylu życia zależy skuteczność prowadzonej terapii. Z tego względu bardzo ważne jest, aby na etapie diagnozowania schorzenia ustalić jego przyczynę i w miarę możliwości starać się ją wyeliminować. 

Schorzenia kręgosłupa dotyczą dziś niestety coraz większej grupy ludzi i z tego względu konieczne jest zwiększanie społecznej świadomości w zakresie czynników, które te choroby wywołują. Możemy je podzielić na dwie grupy – zależne od pacjentów oraz te, które powstają poniekąd samoistnie. 

Do pierwszej z grup czynników sprzyjających powstaniu rwy kulszowej można zaliczyć:

- Prowadzony styl życia – siedzący tryb życia, brak aktywności fizycznej czy zbilansowanej diety. Wszystkie te czynniki sprzyjają niestety powstawaniu dolegliwości bólowych w obrębie kręgosłupa i ataków rwy kulszowej. Tymczasem WHO rekomenduje, aby osoby dorosłe pomiędzy 18 a 65 rokiem życia były umiarkowanie aktywne fizycznie przez około 20 minut dziennie. Jeśli wybierzemy bardziej intensywne ćwiczenia, to wówczas wystarczy nawet 10 minut. Czy to dużo? Zdecydowanie nie, a korzyści możemy osiągnąć bardzo wiele.

- Nadwaga i otyłość – choroby te negatywnie wpływają nie tylko na kondycję fizyczną, ale i psychiczną człowieka. Mogą powodować szereg problemów zdrowotnych, w tym cukrzycę czy choroby układu kostno-szkieletowego. Te z kolei sprzyjają podrażnieniom nerwu korzeniowego i powstawaniu rwy kulszowej. Każda osoba, która ma nadwagę lub cierpi na otyłość, powinna więc bezwzględnie podjąć próbę redukcji masy ciała. 

- Ciężka praca fizyczna – każda praca niesie za sobą ryzyko wystąpienia chorób zawodowych. Istnieje pewna grupa aktywności, które szczególnie sprzyjają powstawaniu zmian degeneracyjnych w obrębie kręgosłupa i tym samym zwiększają ryzyko ataków rwy kulszowej. Wśród nich zaliczyć można prace budowlane, w magazynach czy w fabrykach. Każdy, kto na co dzień podejmuje taką aktywność, powinien pamiętać o ergonomii pracy i podczas podnoszenia ciężarów czy pracy z urządzeniami wibracyjnymi, stosować się do przepisów BHP.

Do drugiej grupy czynników, które mogą predysponować do powstawania rwy kulszowej, zaliczyć można:

- Choroby nowotworowe – objawy rwy kulszowej mogą być także wywoływane uciskiem korzeni nerwowych przez guzy nowotworowe bądź zmiany ropne powstałe w kanale kręgowym. Choć są to sytuacje rzadko spotykane, to jednak na etapie diagnozy, trzeba rozpatrzeć wszelkie czynniki determinujące powstanie rwy kulszowej i ustalić przyczynę dolegliwości.

- Okres ciąży – zmiany hormonalne, wahania wagi, ułożenie dziecka – wszystkie te czynniki sprawiają, że wiele kobiet w okresie ciąży uskarża się na bóle kręgosłupa. Często także pojawia się problem rwy kulszowej, który negatywnie wpływa na komfort codziennego życia, a w sytuacjach skrajnych może także być elementem decydującym o przeprowadzeniu cesarskiego cięcia, zamiast porodu siłami natury. Aby uniknąć rwy kulszowej podczas ciąży, zaleca się kobietom aktywność fizyczną – szczególnie na basenie. Oczywiście powinna ona być dostosowana indywidualnie do naszych możliwości i realizowana pod kontrolą lekarza. W razie wystąpienia dolegliwości bólowych w obrębie kręgosłupa warto o pomoc zapytać fizjoterapeutę, gdyż w okresie ciąży stosowanie leków przeciwzapalnych nie jest wskazane.

- Urazy i kontuzje – dolegliwości bólowe w obrębie dolnego odcinka kręgosłupa mogą także pojawić się na skutek przebytych urazów czy kontuzji. Wśród biegaczy często spotykaną dolegliwością jest przykładowo „zespół mięśnia gruszkowatego”. Zbyt intensywne treningi prowadzą do nadmiernego napięcia mięśnia i skutkować mogą podrażnieniem nerwu kulszowego. Z tego względu bardzo ważna jest rozgrzewka oraz dostosowanie intensywności treningów do naszych indywidualnych możliwości. Zdarza się również, że osoby po przebytych urazach kręgosłupa na skutek wypadków komunikacyjnych, upadków z wysokości czy skoków do wody, u których doszło do zmian w strukturze kręgosłupa, również borykają się z problemem rwy kulszowej. W wielu z takich przypadków ratunkiem jest stała rehabilitacja oraz wykonywanie ćwiczeń zaleconych przez rehabilitanta.

Należy pamiętać, że prowadzony styl życia, jakość spożywanego jedzenia czy środowisko pracy, w znacznym stopniu wpływają na stan naszego organizmu. Choć w młodym wieku nie do końca mamy tego świadomość, to jednak wraz z biegiem lat zaczyna pojawiać się szereg czynników, które pokazują nam, że o zdrowie należy dbać zawsze. Tak jest też w przypadku rwy kulszowej. Dbanie o zdrowy kręgosłup, eliminowanie czynników sprzyjających nadwadze czy cukrzycy, powinno stać się społeczną normą, a nie wyjątkiem. Dzięki profilaktyce chorób kręgosłupa można uniknąć szeregu dolegliwości bólowych i przez wiele lat cieszyć się dobrym samopoczuciem.