Rola fizjoterapii w prawidłowym przebiegu ciąży

Aktywność fizyczna jest bardzo ważnym elementem w życiu człowieka. Dyskusja na temat prozdrowotnego stylu życia nie może omijać żadnej grupy społecznej, w tym i kobiet w ciąży. W okresie oczekiwania na narodziny dziecka powinny one w szczególny sposób zadbać o swoją formę psychiczną oraz fizyczną. Pomocna okazuje się wówczas fizjoterapia. Jak wspiera ona prawidłowy przebieg ciąży?

Jakie zmiany zachodzą w ciele kobiet podczas ciąży?

W okresie ciąży ciało kobiety przechodzi wiele zmian ‒ fizycznych, jak i hormonalnych. Powiększający się w dość szybkim tempie brzuch skutkuje przesunięciem środka ciężkości. To, wraz ze wzrostem masy ciała, przyczynia się w wielu przypadkach do poczucia dyskomfortu. Wówczas codzienne czynności, takie jak chodzenie, ubieranie się, stanie, siedzenie, wykonywanie zabiegów pielęgnacyjnych czy praca stają się prawdziwym wyzwaniem. 

Z jakimi dolegliwościami zmagają się kobiety w ciąży?

Przeprowadzone przez naukowców badania dowodzą, że u większości ciężarnych występują dolegliwości ze strony układu mięśniowo-szkieletowego. Bóle kręgosłupa najczęściej powodowane są rosnącą macicą, która w ciągu dziewięciu miesięcy zwiększa swoją objętość nawet 20-krotnie! Pogłębiona lordoza odcinka lędźwiowego u blisko 25% kobiet w ciąży sprawia, że wykazują się one brakiem aktywności z powodu uczucia dyskomfortu, a nawet bólu podczas ruchu. Poprzez przeciążenia kręgosłupa oraz występujące napięcia mięśni może dochodzić również do podrażnienia nerwu kulszowego, co wpływa na dolegliwości bólowe pleców, pośladków i kończyn dolnych, prowadząc do ich osłabienia oraz drętwienia. Często spotykanymi dolegliwościami są także obrzęki kończyn dolnych czy problemy z nietrzymaniem moczu.

Choć trudności w poruszaniu się czy wykonywaniu niektórych czynności są w ciąży traktowane jako część jej fizjologicznego przebiegu, to jednak fakt bycia w ciąży nie musi oznaczać akceptacji bólu pleców czy miednicy. W takich sytuacjach lekarze często zalecają kobietom, aby korzystały z pomocy fizjoterapeutów, gdyż odpowiednio dobrane zabiegi terapeutyczne są niejednokrotnie jedyną drogą do poprawy zdrowia. Trzeba przy tym pamiętać, że ciężarne nie powinny przyjmować leków bez konsultacji z ginekologiem, tym bardziej tych o działaniu przeciwzapalnym czy przeciwbólowym.

Fizjoterapia w prawidłowym przebiegu ciąży

Jak już wspomniano, fizjoterapia kobiet w ciąży pomaga na wiele dolegliwości. Czy to oznacza, że nie jest wskazana dla kobiet, które przez całe dziewięć miesięcy czują dobrze? Zdecydowanie nie! Fizjoterapia w prawidłowym przebiegu ciąży wspomaga kobiecy organizm, przygotowuje go do porodu, jak i okresu połogu. 

Wykonywane pod okiem fizjoterapeuty czy rehabilitanta ćwiczenia mają na celu:

• wzmocnienie wybranych partii mięśni, a przede wszystkim mięśni dna miednicy,

• zmniejszenie bólu stawowego,

• korekcję dysbalansu mięśniowego oraz korektę postawy,

• zwiększenie zakresu ruchu,

• rozluźnienie,

• wzmocnienie wybranych partii ciała.

W programie fizjoterapii dla kobiet ciężarnych powinna zostać uwzględniona praca nad układem mięśniowym, krążeniowym i układem oddechowym. Doświadczeni fizjoterapeuci mogą także wskazać właściwe ułożenie podczas snu, gdyż nawet ta, wydawać by się mogło, prosta czynność jest zakłócona podczas ciąży.

Jakie zabiegi fizjoterapeutyczne polecane są dla ciężarnych?

Wybór zakresu zabiegów fizjoterapeutycznych powinien zawsze być poprzedzony wywiadem medycznym, a w razie konieczności także i poparty badaniami. Rehabilitant, po dokładnym poznaniu przebiegu ciąży, jest dopiero w stanie zaproponować najlepszy dla danej kobiety zestaw ćwiczeń czy zabiegów.

W zakres polecanych dla kobiet ciężarnych terapii wchodzą najczęściej:

• manualny drenaż limfatyczny, 

• kinezyterapia, 

• terapia ułożeniowa,

• masaże ciała,

• kinesiotaping. 

Drenaż limfatyczny, który jest ważnym elementem terapii przeciwobrzękowej, powinien być wykonywany przez wykwalifikowanego terapeutę, a częstość i ilość wykonywania zabiegów w serii zależeć powinna od indywidualnych potrzeb pacjentki i postępów w terapii. 

Polecanym przez fizjoterapeutów zabiegiem jest także kinezyterapia, czyli ćwiczenia fizyczne. Dzięki nim ciężarne kobiety mogą wzmocnić swój układ krwionośny, rozluźnić napięte mięśnie, zwiększyć wydolność oddechową oraz lepiej przygotować ciało do porodu. Tempo ćwiczeń powinno być wolne, a intensywność ćwiczeń umiarkowana, nieprowadząca do przeciążeń czy dolegliwości bólowych. 

Bardzo dobre efekty w fizjoterapii w prawidłowym przebiegu ciąży przynosi także wspomniany kinesiotaping. Zaaplikowany na ciało plaster tworzy przestrzeń pod skórą, która ułatwia odpływ chłonki, usprawniając krążenie krwi, zmniejszając różnego rodzaju uciski, a tym samym zmniejszając odczucia bólowe czy opuchliznę.

Fizjoterapia w okresie ciąży często wykorzystuje również techniki manualne. Ich celem jest przede wszystkim poprawa ruchomości stawów, rozluźnienie więzadeł, poprawa stabilizacji ciała, redukowanie zbyt dużej lordozy lędźwiowej, a także rozluźnienie wybranych partii mięśni. Warto jednak pamiętać o tym, że okolice brzucha nie mogą być poddawane intensywnym zabiegom. Zawsze wymagają specjalnego traktowania i ostrożności po stronie fizjoterapeuty i to na każdym etapie ciąży.  

Fizjoterapia w prawidłowym przebiegu ciąży wpływa nie tylko na poprawę jakości codziennego życia, ale także uelastycznia mięśnie, redukuje obrzęki, zmniejsza lub całkowicie likwiduje dolegliwości bólowe, pozytywnie wpływa na utrzymanie prawidłowej postawy, jak i masy ciała oraz przyczynia się do poprawy samopoczucia. Ponadto przyspiesza powrót do sprawności zarówno fizycznej, jak i psychicznej po porodzie. Warto więc pomyśleć o wyborze zabiegów fizjoterapeutycznych w pierwszym trymestrze ciąży, aby do końca móc cieszyć się dobrą formą.