Czy rehabilitacja w ciąży jest bezpieczna?

W okresie ciąży ciało kobiety mocno się zmienia, a panie często zmagają się z dolegliwościami ze strony kręgosłupa i stawów. Nadwyrężone biodra, kolana oraz kręgosłup wymagają zabiegów rehabilitacyjnych. Czy taka fizjoterapia jest bezpieczna dla dziecka i matki?

Najczęstsze przyczyny podejmowania rehabilitacji w okresie ciąży

Ciało kobiety w ciąży ulega ogromnym zmianom hormonalnym oraz fizycznym. Wraz z rosnącym brzuszkiem, stopniowo zmienia się rozkład narządów wewnętrznych i obciążenie kręgosłupa kobiety. Naturalna postawa ciała ulega odchyleniu, przez co mocno obciąża się zwłaszcza odcinek lędźwiowy, i to właśnie na bóle w tym odcinku narzeka znaczna część ciężarnych pań. Ponadto zwiększa się nacisk na stawy biodrowe, kolanowe i skokowe. Obciążenia te dają o sobie znać odczuciami bólowymi. Co więcej – dolegliwości mogą nie ustępować nawet po porodzie, ze względu na nadmierne zużycie stawów w okresie ciąży, dlatego tym bardziej należy zwrócić uwagę na konieczność rehabilitacji w położnictwie.

Do innych przyczyn rehabilitacji w ciąży można zaliczyć te, nie wynikające bezpośrednio ze stanu kobiety. Wypadki oraz konieczność przejścia operacji lub zabiegów ortopedycznych zdarzają się niezależnie od ciąży. Złamana noga, ręka oraz inne urazy wymagają szybkiej interwencji lekarskiej i późniejszej rehabilitacji, niezależnie od stanu pacjentki. Normalnie rozwijająca się, zdrowa i niezagrożona ciąża nie jest przeciwwskazaniem do rehabilitacji jako takiej, ale też nie wszystkie zabiegi mogą być w jej czasie przeprowadzane.

Jakich ćwiczeń nie wolno wykonywać podczas ciąży?

Lekarze często boją się kierować pacjentki w ciąży na fizjoterapię, wstrzymując się z zabiegami do okresu po porodzie. Tymczasem, jak pisaliśmy już wcześniej w tekście o rehabilitacji ortopedycznej, wczesne rozpoczęcie treningów odgrywa istotną rolę w procesie powrotu do pełnej sprawności. Lekarze kierując się pozorną troską o zdrowie dziecka i bojąc się zagrożenia ciąży często niestety zwlekają z taką decyzją.

Istnieje oczywiście również szereg zabiegów, zwłaszcza fizykoterapeutycznych, których należy unikać w ciąży. Są to przede wszystkim: rozgrzewające okłady, elektroterapia, laseroterapia, ultradźwięki i działanie polem magnetycznym – te mogą stanowić potencjalne zagrożenie dla dziecka. Zabiegów przegrzewających oraz z zastosowaniem pól magnetycznych należy wystrzegać się zwłaszcza w I trymestrze ciąży, gdyż mogą doprowadzić do krwawienia, a nawet poronienia. Panie powinny również unikać zabiegów fizykoterapeutycznych oddziałujących na cały organizm np. sauna, krioterapia ogólna itp.

Uważać należy również z masażem kręgosłupa, pleców i brzucha, zwłaszcza w I trymestrze, a w przypadku konieczności wykonania masażu, należy najpierw wykluczyć przeciwwskazania: ciąża zagrożona poronieniem, ciąża mnoga, krwotoki i stany zagrażające krwawieniem, stany ropne, zakrzepy, tętniaki, ostre stany zapalne, nowotwory, cukrzyca, kamica nerkowa, nadciśnienie tętnicze, patologie ciąży.

Rehabilitacja w położnictwie – co można wykonywać?

Fizjoterapia w ciąży powinna być prowadzona przez doświadczonego Rehabilitanta, mającego wiedzę, jak bezpiecznie trenować z kobietami w ciąży. Zalecane są ćwiczenia:

• relaksacyjne
• oddechowe
• zmniejszające dolegliwości bólowe kręgosłupa i stawów krzyżowo-biodrowych
• wzmacniające kończyny górne i dolne
• wzmacniające mięśnie dna miednicy

Rehabilitacja w położnictwie daje wiele korzyści, przede wszystkim pozwala kobiecie zachować dobre samopoczucie oraz kondycję, niwelując negatywne skutki obciążenia organizmu. Jest też skutecznym sposobem walki z bólem kręgosłupa oraz stawów. Umiarkowana aktywność fizyczna pomaga w zachowaniu dobrego nastroju, wagi ciała i wspomaga późniejszy, szybszy powrót do dobrej formy po porodzie. Chroni również przed problemami z nietrzymaniem moczu, zdarzającymi się po porodzie siłami natury.

Ćwiczenia do samodzielnego wykonania

Wszystkie zabiegi rehabilitacyjne w ciąży wymagają wcześniejszej konsultacji z Lekarzem lub Rehabilitantem, w celu wykluczenia ewentualnych przeciwwskazań. Nie oznacza to jednak, że trzeba trenować wyłącznie w asyście Specjalisty. Część ćwiczeń ogólnokondycyjnych można z powodzeniem wykonywać samodzielnie, pod warunkiem zachowania środków bezpieczeństwa i nie wykonywania czynności, które mogłyby negatywnie wpłynąć na zdrowie maluszka.

Do takich bezpiecznych form należą ćwiczenia kręgosłupa na dmuchanej piłce rehabilitacyjnej, a także aktywności z wykorzystaniem taśm elastycznych oraz małych ciężarków. Zaleca się też napinanie mięśni miednicy i pośladków w pozycji siedzącej oraz stojącej, a przy bólach kręgosłupa można takie ćwiczenia wykonywać w pozycji leżącej. Dzięki temu wzmocnisz mięśnie miednicy oraz grzbietu.

Autor: Jerzy A. Kozłowski