Nietrzymanie moczu – przyczyny i leczenie

Nietrzymanie moczu - proste rozwiązania wstydliwego problemu

Nietrzymanie moczu to problem, z którym boryka się szacunkowo ok. 10-15 % społeczeństwa. Zwykle dotyczy on częściej kobiet – po 40 roku życia na nietrzymanie moczu uskarża się co piąta kobieta, a powyżej 80 roku życia na nietrzymanie moczu cierpi połowa kobiet i jedna trzecia mężczyzn. Schorzenie to występuje niezależnie od wieku, statusu społecznego, czy płci. Według WHO (Światowej Organizacji Zdrowia), zaburzenie, na które cierpi więcej niż 5% populacji, zaliczane jest do kategorii chorób społecznych i nietrzymanie moczu (inaczej NTM) do takich właśnie należy zaliczyć.

Najczęstsze przyczyny nietrzymania moczu

Nietrzymanie moczu nie jest schorzeniem samym w sobie - jest raczej wynikiem choroby lub problemu, z którym boryka się nasze ciało. Istnieje wiele przyczyn doprowadzających do mimowolnego, niekontrolowanego oddawania moczu. Aby lepiej zrozumieć istotę tego schorzenia, poznajmy najpierw trzy najczęstsze typy NTM:

• Wysiłkowe - główną przyczyną nietrzymania moczu jest w tym wypadku osłabienie mięśni dna miednicy, inaczej zwanych mięśniami Kegla. Dochodzi do niego zwykle w sytuacjach dużego wysiłku fizycznego. Może przytrafić się także podczas kichania, skakania czy nagłego śmiechu. 

• Naglące – spowodowane nadreaktywnym pęcherzem moczowym. Pacjenci skarżą się na występującą nagle potrzebę oddania moczu, która w ciągu kilku sekund eskaluje do momentu, w którym nie są już w stanie kontrolować pęcherza. Takie sytuacje przytrafiają się często podczas zmiany długo utrzymywanej pozycji lub przy gwałtownych ruchach.

• Mieszane - łączy cechy dwóch opisanych powyżej przypadków.

Istnieją także inne, często okresowe przyczyny problemów z nietrzymaniem moczu. Jest to dość częsty problem kobiet po porodach, w połogu czy po zabiegach ginekologicznych. Na problemy ze zbyt częstym parciem na pęcherz oraz niekontrolowanymi wyciekami skarżą się także pacjentki z endometriozą zdiagnozowaną w obrębie pęcherza. U części pacjentów przyczyna NTM leży w problemie niedrożności odpływu moczu. Dochodzi wtedy do sytuacji, w której permanentnie przepełniony, rozciągnięty pęcherz, nie mogąc opróżnić się całkowicie, wydala niewielkie ilości moczu stale lub okresowo, niezależnie od woli pacjenta. Przykładowo taki przebieg ma postać NTM u osób dotkniętych przerostem prostaty. Okresowe nietrzymanie moczu może wynikać także z zapalenie pęcherza. 

Wśród innych chorób, którym może współtowarzyszyć NTM, znajdują się:

• kamica nerkowa, 

• choroba Alzheimera, 

• choroba Parkinsona, 

• urazy rdzenia kręgowego,

• udar. 

Problem NTM może mieć także podłoże psychiczne - np. przy zaburzeniach lękowych.

Co zrobić, gdy zauważymy u siebie bądź bliskich problem z nietrzymaniem moczu?

Nietrzymanie moczu to uciążliwy problem, który znacząco utrudnia normalne funkcjonowanie i prawidłowe interakcje społeczne. Pacjenci często skarżą się na rodzaj wykluczenia, który narzucają sobie, aby uniknąć krępujących dla siebie oraz nich osób sytuacji. Wiele osób cierpiących na NTM mówi o rezygnacji z podróży, aktywności fizycznej, a nawet zaniechaniu wyjść i spotkań ze znajomymi. Niestety, choć powszechne, schorzenie to w dalszym ciągu traktowane jest jako temat drażliwy i wstydliwy. Pacjenci z powodu obaw niejednokrotnie odwlekają moment konsultacji ze specjalistą, choć trzeba wiedzieć, że leczenie NTM jest stosunkowo proste i nawet w krótkim okresie potrafi przynieść zadowalające efekty.

Podstawą w diagnozowaniu NTM w przypadku kobiet jest badanie fizykalne wykonywane przez ginekologa, a w przypadku mężczyzn pomocny będzie urolog, który zweryfikuje prawidłową budowę prostaty. Warto także wykonać badanie moczu, podstawowe badania krwi oraz USG układu moczowego.

Leczenie nietrzymania moczu

Podstawą, jak przy każdej chorobie, jest prawidłowa diagnoza. Podłożem nietrzymania moczu może być szereg schorzeń i terapię należy rozpocząć od właściwego umiejscowienia ich źródła. Dla części pacjentów oznacza to terapię farmakologiczną ukierunkowaną na dany typ schorzenia, dla innych wskazana jest rehabilitacja, a w niewielkiej ilości przypadków może okazać się konieczna ingerencja chirurgiczna bądź zabieg laserowy czy z wykorzystaniem ultradźwięków (HIFU). 

W najczęściej spotykanym typie NTM, czyli wysiłkowym nietrzymaniu moczu, kluczową rolę odgrywają ćwiczenia rehabilitacyjne. To właśnie odpowiednio dobrana fizjoterapia pozwala pacjentom raz na zawsze zapomnieć o tej uprzykrzającej życie przypadłości. Fizjoterapia uroginekologiczna skupia się na poprawie dysfunkcji mięśni przepony miednicy. Wśród najczęściej stosowanych metod zachowawczego postępowania fizjoterapeutycznego w leczeniu NTM należy wymienić:

• ćwiczenia terapeutyczne mięśni dna miednicy (w tym ćwiczenia mięśni Kegla)

• biofeedback, 

• elektrostymulację.

Wymienione powyżej metody można stosować łącznie lub zamiennie. 

W naglącym nietrzymaniu moczu leczenie kluczowe znaczenie ma zmiana stylu życia. Wskazane jest zmniejszenie lub całkowite odstawienie alkoholu i kofeiny, które często działają moczopędnie, a także zredukowanie masy ciała w przypadku nadwagi i otyłości oraz ograniczenie spożycia płynów w niektórych sytuacjach. W naglącym NTM pomocne są również ćwiczenia mięśni dna miednicy oraz „trening” pęcherza, który skutkuje rzadszym odczuwaniem parcia.

Ostateczny zakres i forma leczenia nietrzymania moczu muszą być zawsze skonsultowane z lekarzem i fizjoterapeutą. Wówczas terapia przyniesie najszybsze efekty, a wstydliwy problem zostanie skutecznie wyeliminowany z naszego życia.