Fizjoterapia dzieci – kiedy udać się na pierwszą wizytę?

Zdrowie i prawidłowy rozwój dziecka mają dla rodziców kluczowe znaczenie. Już od pierwszych dni życia bacznie obserwują oni swoje pociechy i dlatego są w stanie wychwycić nieprawidłowości w ich zachowaniu. Każda sytuacja, która budzi niepokój rodziców, powinna być niezwłocznie skonsultowana z pediatrą. W ten sposób zyskujemy pewność, że nasi podopieczni otrzymają w porę fachowe wsparcie i będą rozwijać się prawidłowo. Dotyczy to także motoryki i rozwoju ruchowego, które wymagają konsultacji z fizjoterapeutami.

Jakie objawy powinny wzbudzić czujność rodziców?

Bardzo istotnym elementem optymalnego rozwoju dziecka, który rzutuje na jego przyszłość, jest jak najwcześniejsze wykrycie trudności rozwojowych i minimalizowanie ich. Z tego powodu od kilku lat powszechnie realizowane są programy tzw. wczesnej interwencji, które są pierwszym etapem rehabilitacji pediatrycznej. Znaczący wpływ na rozwój dziecka ma przebieg ciąży, poród, przebyte choroby, odżywianie, opieka najbliższych i pielęgnacja. Jakie symptomy powinny wzbudzić naszą czujność na różnych etapach życia naszego dziecka?

Etap noworodkowy i niemowlęcy

Zdarza się, że już na etapie noworodkowym i niemowlęcym rozwój dzieci odbiega od powszechnie przyjętych norm. Jeśli dziecko:

• wykazuje małą ruchliwość kończyn, 

• stale zaciska mocno pięści, 

• niesymetrycznie układa ciało i wygina je w łuk przypominający literę C,

• obraca główkę tylko w jedną stronę, 

• nie chce leżeć na brzuchu,

• nie unosi główki,

• używa tylko jednej ręki podczas zabawy,

• nie podejmuje prób samodzielnego siedzenia i wstawania,

to powinniśmy niezwłocznie udać się po pomoc do fizjoterapeuty. Warte konsultacji ze specjalistą są także kłopoty z karmieniem piersią, refluks, czy problemy z ubieraniem się, gdyż mogą być oznaką nieprawidłowego napięcia mięśniowego. Czasem wystarczy nawet kilka wizyt, by usprawnić rozwój dziecka. Rehabilitant po przeprowadzeniu wywiadu z opiekunami malucha, sprawdzeniu typowych dla wieku odruchów, jest w stanie zaproponować właściwą terapię. Podczas kolejnych sesji wdrażane są metody specjalistyczne, takie jak metoda Vojty, Montessori, Sherborn czy integracja sensoryczna, które są ukierunkowane na pomoc dzieciom w zdobywaniu kolejnych fizjologicznych etapów rozwoju z poszanowaniem ich indywidualnych możliwości oraz z uwzględnieniem zaburzeń czy opóźnień rozwojowych. Co ważne, opiekunowie otrzymują od fizjoterapeuty wskazówki wspierające rozwój dziecka oraz zestaw ćwiczeń do samodzielnego wykonywania w domu. Dodatkowo rehabilitant omawia także zasady pielęgnacji dziecka i sposoby noszenia dostosowane do jego indywidualnych możliwości.

Etap wczesnoszkolny

Brak problemów w rozwoju dzieci na etapie niemowlęcym, nie oznacza, że nie pojawią się one w późniejszym wieku. Godziny spędzone w pozycji siedzącej przy biurku, przed telewizorem czy ekranem komputera, ciężkie plecaki i mała aktywność fizyczna wpływają niestety negatywnie na rozwój dzieci. Z problemem wad postawy coraz częściej borykają się dzieci w wielu wczesnoszkolnym, jak i te nieco starsze. Trzeba mieć świadomość, że jeśli zaniedbamy pewne obszary rozwoju ruchowego dzieci, to może to nieść za sobą daleko idące w przyszłość konsekwencje takie jak: wady postawy, trudności w nauce, problemy z koncentracją. Czujność rodziców dzieci w wieku szkolnym powinny wzbudzić problemy w postaci:

• uciekania kolan i stóp do środka, 

• asymetrii postawy,

• zaburzeń koncentracji.

Podczas pierwszego spotkania fizjoterapeuta oceni postawę dziecka – zarówno podczas wykonywanych przez niego ruchów, jak i w postawie statycznej.  Zweryfikuje również napięcie mięśniowe, siłę mięśniową oraz koordynację ruchową. Przed wizytą warto przygotować się do odpowiedzi na pytania o dotychczasowy rozwój dziecka. W rehabilitacji szkolnej ważna jest bowiem analiza czynników, które doprowadziły do powstania wad postawy czy innych dolegliwości wieku dziecięcego. Wybór form, jak i długość terapii powinna zawsze być indywidualnie dostosowywana do potrzeb dziecka. Czasem wystarczy niewielkie ukierunkowanie rozwoju dziecko (np. zajęcia na basenie, jazda na rowerze, hipoterapia czy ćwiczenia wykonywane w domu), by problem zniknął. Czasem zdarza się jednak, że zaniedbane w wieku niemowlęcym dolegliwości skutkują różnymi dolegliwościami w wieku szkolnym. Z tego względu tak ważne jest wczesne poddawanie dzieci fizjoterapii, jeśli tylko zauważymy u naszych pociech niepokojące objawy. 

Etap młodzieńczy

Rodzice nastolatków bardzo często borykają się z problemem wad postawy. Wpływ na tę sytuację ma rozwój cywilizacyjny oraz prowadzony tryb życia. Okres szybkiego wzrostu często negatywnie wpływa na napięcie mięśniowe. Trzeba bowiem mieć na uwadze fakt, że w ciągu całego naszego życia postawa człowieka ulega licznym przemianom. Czas największych zmian przypada na okres dojrzewania, natomiast po jego zakończeniu (pomiędzy 18 a 20 rokiem życia) postawa stabilizuje się. Z tego względu tak istotne jest wypracowanie prawidłowych wzorców w okresie młodzieńczym. Kontroli u fizjoterapeuty wymagają przede wszystkim:

• zaburzenia w ustawieniu ciała,

• asymetryczne ustawienie segmentów ciała względem siebie,

• skłonność do garbienia się,

• bóle kończyn,

• płaskostopie,

• koślawość kolan. 

Aby zapobiec powyższym problemom, konieczna jest kompleksowa praca rehabilitanta nie tylko nad wzmacnianiem poszczególnych partii mięśniowych, ale przede wszystkim nad kontrolą postawy ciała. Podczas zajęć gimnastyki korekcyjnej przeprowadzanych przez fizjoterapeutę, a także w domu, kluczowe znaczenie ma wyrabianie nawyku utrzymywania postawy skorygowanej. Z czasem proces ten ulega automatyzacji, dzięki czemu nastolatek nawet w sposób nieświadomy zaczyna panować nad jej utrzymaniem podczas wykonywania codziennych czynności.

Fizjoterapia dzieci i młodzieży odgrywa bardzo ważną rolę w ich sprawnym rozwoju. Jeśli zauważymy u swojego dziecka niepokojące symptomy, to powinniśmy od razu próbować znaleźć specjalistę, który posiada wiedzę na temat prawidłowego rozwoju najmłodszych. Dzięki temu, przed rozpoczęciem fizjoterapii, rehabilitant będzie w stanie ocenić, kiedy należy poprosić o konsultację pediatrę czy też neurologa dziecięcego, w celu przeprowadzenia dokładniejszej diagnostyki. Ustali także plan terapii, który zniweluje wady postawy i wesprze prawidłowy rozwój dziecka. Opiekunowie powinni natomiast mieć świadomość, że wskazówki otrzymane od rehabilitantów muszą być wdrażane do codziennego życia niezwłocznie i cały czas kontrolowane. Pracując wspólnie z fizjoterapeutą, można osiągnąć najlepsze wyniki i szybko pomóc swojemu dziecku.