Fizjoterapia dzieci – dla kogo jest przeznaczona i kiedy trzeba ją rozpocząć?

Stabilny i równomierny rozwój dziecka, to dla rodziców priorytet. Już od chwili narodzin bacznie obserwujemy swoje pociechy i śledzimy ich postępy, często porównując do rówieśników. Ogólnie przyjęte normy wskazują zakres umiejętności, które dziecko powinno w danym wieku posiąść. Co zrobić w sytuacji, gdy widzimy, że nasza pociecha ma trudności rozwojowe? Warto wówczas udać się po pomoc do specjalisty.

Rozwój dzieci – co powinno zwrócić uwagę rodziców?

Układ ruchu niemowlęcia w jego pierwszych miesiącach życia intensywnie przystosowuje się do funkcjonowania w zupełnie nowym świecie. Wymaga to od organizmu dużego wysiłku, szczególnie w obszarze układu nerwowego. Tak naprawdę już od chwili narodzin dziecko wykazuje tzw. spontaniczność ruchową, która uczy go pewnych zachowań ruchowych, wykorzystywanych na dalszych etapach życia. O ile zostaną wypracowane samoistnie poprawne nawyki, to nie mamy się o co martwić. Jeśli jednak zauważymy u dziecka niepokojące objawy takie jak:

Do trzeciego miesiąca życia:

• Odginanie główki w tył i wyginanie ciała w literę C,
• Odwracanie główki najczęściej w jedną stronę,
• Asymetrię w obrębie czaszki,
• Często zaciśnięte piąstki,
• Brak chęci do leżenia na brzuchu,

Po trzecim miesiącu życia:

• Zachwianą stabilność główki podczas noszenia,
• Brak unoszenia głowy podczas leżenia na brzuchu,
• Brak unoszenia nóg podczas leżenia na plecach,
• Trudności w nawiązywaniu kontaktu wzrokowego,

Po szóstym miesiącu życia:

• Brak rotacji – dziecko nie wykonuje obrotów z pleców na brzuch i odwrotnie,
• Unikanie podpierania na rękach podczas leżenia na brzuchu,
• Używanie tylko jednej ręki podczas zabawy,

Po dziesiątym miesiącu życia:

• Brak chęci do pełzania czy czworakowania,

Po dwunastym miesiącu życia:

• Brak umiejętności samodzielnego siedzenia,
• Brak prób wstawania z podparciem,

Po szesnastym miesiącu życia:

• Nieumiejętność samodzielnego chodzenia,

to zdecydowanie warto udać się na konsultację do pediatry. Lekarz po przeprowadzeniu wywiadu i zbadaniu dziecka zapewne zaproponuje spotkanie z fizjoterapeutą. Tak naprawdę im wcześniej podjęta zostanie rehabilitacja, tym szansa na prawidłowy rozwój i nabycie kolejnych umiejętności u dziecka wzrasta. Nie warto więc czekać, gdy pojawią się obawy o prawidłowy rozwój dziecka, tylko od razu należy udać się po fachową pomoc.

Oczywiście także i starsze dzieci potrzebują wsparcia w zakresie rozwoju. Skrzywienia kręgosłupa, koślawość kolan czy zaburzenia koordynacji ruchowej to bardzo często spotykane dysfunkcje wieku przedszkolnego i wczesnoszkolnego.

Bardzo duże znaczenie ma również fizjoterapia u dzieci cierpiących na choroby układu nerwowego, takie jak:

• Mózgowe porażenie dziecięce,
• Okołoporodowe uszkodzenie splotu barkowego,
• Rdzeniowy zanik mięśni.

W przypadku wad wrodzonych narządów ruchu, rehabilitacja przynosi również wymierne efekty. Rehabilitacja jest powszechnie stosowana u dzieci z wrodzonymi wadami stawów, np. stopy końsko-szpotawe czy zwichnięcie biodra. Ponadto, zabiegi fizjoterapeutyczne stosuje się u dzieci z chorobami genetycznymi (np. zespół Downa), czy opóźnieniem w rozwoju umysłowym.

Dlaczego wczesna wizyta z dzieckiem u fizjoterapeuty  jest tak ważna?

Każdy młody rodzic ma wiele wątpliwości i obaw dotyczących rozwoju swojego malucha. Prawidłowe noszenie, pielęgnacja niemowlęcia czy żywienie, to tylko niektóre z kwestii, które warto skonsultować ze specjalistą, aby otrzymać informacje, jak optymalnie wspierać rozwój dziecka. Jeśli możemy sprawować opiekę nad dzieckiem lepiej i działać profilaktycznie – zróbmy to!

Rehabilitacja w pierwszych miesiącach życia dziecka jest znacznie prostsza i przynosi szybsze efekty, niż praca z dzieckiem raczkującym, chodzącym czy kilkuletnim. Trzeba mieć świadomość, że jeśli zaniedbamy pewne obszary rozwoju ruchowego naszej pociechy, to może to nieść za sobą daleko idące w przyszłość konsekwencje takie, jak:

• wady postawy,
• trudności w nauce,
• problemy z koncentracją.

Im wcześniej zdiagnozujemy problem u dziecka i zastosujemy odpowiednio dobrane zabiegi czy ćwiczenia, tym przyniesie to lepsze i szybsze efekty.

Jak przebiega rehabilitacja niemowląt i dzieci?

Jak pokazują badania, średnio co drugie dziecko w Polsce boryka się z problemem wady postawy, a pierwsze symptomy dolegliwości pojawiają się już po kilku latach od urodzenia. Kluczową i najczęściej stosowaną formą rehabilitacji pediatrycznej jest kinezyterapia.  Opiera się ona głównie na leczeniu poprzez ruch. Dzięki odpowiednio dobranym ćwiczeniom możliwe jest:

• utrzymanie lub przywrócenie właściwego zakresu ruchomości w obrębie poszczególnych stawów,
• zwiększanie siły oraz wydolności mięśniowej,
• wspomaganie prawidłowej koordynacji i równowagi,
• korekcja wad postawy,
• zwiększenie wydolności oddechowej dziecka.

W rehabilitacji pediatrycznej stosuje się  różne metody fizjoterapii. Jeśli mamy do czynienia z zaburzeniami układu nerwowego, wówczas dobre efekty przynoszą przede wszystkim metody neurorozwojowe:

• Bobath,
• Vojty,
• Integracja sensoryczna.

Za ich pomocą wyzwalany jest konkretny rodzaj reakcji ruchowej lub napięcia mięśniowego, które korzystnie wpływają zarówno na rozwój dziecka z uszkodzeniem centralnego, jak i obwodowego układu nerwowego, czy z problemami ortopedycznymi.

Z kolei w przypadku dzieci, które cierpią na zaburzenia rozwoju motorycznego wraz z nieprawidłowościami rozwoju umysłowego, stosuje się metody psychopedagogiczne np. Petö, Montessori, Sherborn czy Knilów. Zapewniają one lepszy rozwój sprawności ruchowej, jak i intelektualnej oraz wspierają nabywanie umiejętności życia w społeczeństwie.

Należy pamiętać, że fizjoterapia dzieci nie może polegać wyłącznie na ćwiczeniach i zabiegach leczniczych, ale musi ona znaleźć odzwierciedlenie w ich codziennym funkcjonowaniu. Rodzice muszą mieć świadomość, że wskazówki otrzymane od rehabilitantów należy bezwzględnie wdrażać przy każdej okazji przebywania z dzieckiem, nawet z pozoru zwykłych czynnościach takich jak zabawa. Z tego względu bardzo ważną rolę w fizjoterapii dzieci i niemowląt pełni edukacja opiekunów w kwestii codziennej opieki – właściwego noszenia dziecka, układania do snu, czy kąpieli.