Dziedziny medycyny najczęściej wspierane fizjoterapią

Fizjoterapia, jako zespół metod leczniczych wykorzystujący reaktywność organizmu na bodźce zewnętrzne, powstała po to, aby jak najefektywniej pomagać pacjentom w powrocie do pełnego zdrowia i eliminować skutki zarówno nagłych urazów i kontuzji, jak i długotrwałych, przewlekłych stanów chorobowych. Wyróżnia się jej kilka działów, które w zależności od swojej specyfiki pomagają wielu grupom pacjentów cierpiących na zróżnicowane przypadłości. Obecnie nie ma praktycznie dziedziny medycznej, w której lekarze nie wspieraliby się w walce o zdrowie pacjenta wiedzą i doświadczeniem fizjoterapeuty. Choć z pozoru mogłoby się wydawać, że rehabilitacja dotyczy zazwyczaj urazów ortopedycznych, jest ona nieoceniona także w wielu innych, czasem bardzo odległych dziedzinach medycyny.
 

Fizjoterapia w neurologii

Rehabilitacja neurologiczna dedykowana jest dla pacjentów, którzy borykają się z ostrymi chorobami lub urazami ośrodkowego układu nerwowego. Im wcześniej zostanie ona wdrożona, tym szansa na odzyskanie pełnej sprawności wzrasta. Dlaczego? Już wyjaśniamy.

W fizjoterapii neurologicznej wykorzystuje się tzw. neuroplastyczność neuronów. Aby łatwiej wytłumaczyć na czym polega ten proces, warto posłużyć się tu przykładem wylewu, podczas którego dochodzi do niedokrwienia neuronów, wskutek czego zaczynają one powoli obumierać. Ten cykl można zatrzymać jedynie poprzez niezwłocznie podjętą rehabilitację, która, jak udowodniono, wspomaga wytwarzanie się nowych połączeń nerwowych. W efekcie pacjent jest w stanie w znacznym stopniu lub nawet całkowicie odzyskać swoją sprawność.

W jakich innych typach schorzeń o podłożu neurologicznym wskazana jest fizjoterapia?

Tak naprawdę lista ta jest bardzo długa. Do najczęstszych należą:

• udar mózgu,
• stwardnienie rozsiane,
• porażenie mózgowe,
• dystrofia mięśniowa,
• zespół Downa,
• choroba Parkinsona,
• urazy czaszkowo-mózgowe,
• urazy rdzenia kręgowego,
• stany po operacjach guza mózgu, tętniaków,
• stany po operacji dyskopatii.

W zależności od rodzaju choroby okres rehabilitacji jest zmienny. Może ona trwać kilka miesięcy, a czasem nawet całe życie. W przypadku niektórych pacjentów jej brak oznaczać może wznowę objawów i brak dalszej poprawy stanu zdrowia. Nadrzędnym celem rehabilitacji neurologicznej jest bowiem przywrócenie pełnej lub chociaż częściowej sprawności fizycznej, psychicznej oraz zdolności do pracy i aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym. Kwestie te mają szczególnie duże znaczenie np. dla dzieci z wczesnym uszkodzeniem mózgu. W ich przypadku odpowiednio wcześnie wdrożona fizjoterapia w połączeniu z edukacją rozwojową i społeczną pozwala na przywrócenie im sprawności i odpowiednie przygotowanie do dalszego życia. Często ten typ rehabilitacji wymaga kooperacji całego zespołu specjalistów. Pracę fizjoterapeuty wspiera neurolog, okulista, kardiolog, pediatra czy logopeda.

Jakie rodzaje zabiegów wykorzystywane są w fizjoterapii neurologicznej?

Zakres i typ ćwiczeń, czy zabiegów musi być zawsze indywidualnie dostosowywany do potrzeb danego pacjenta. Z reguły stosuje się metody tradycyjne, kinezyterapeutyczne, relaksacyjne oraz instrumentalne. Ważne, aby były one wprowadzane jak najwcześniej. Z tego względu fizjoterapia pacjentów z problemami neurologicznymi zaczyna się nawet w pierwszej dobie po zdarzeniu, na łóżku w szpitalu. Początkowo fizjoterapeuta wykorzystuje proste zestawy ćwiczeń, oparte na powtarzalnych ruchach, w krótkich seriach po 5–10 powtórzeń, co 2–3 godziny. Podczas tych ćwiczeń zwraca się także uwagę na odpowiednie oddychanie, co ma niezmiernie ważne znaczenie dla osób leżących. W efekcie tych działań dąży się, aby czas przebywania pacjentów poza łóżkiem był coraz dłuższy, a samodzielne wykonywanie prostych czynności, takich jak mycie czy spożywanie posiłków, coraz prostsze. Często w fizjoterapii neurologicznej wykorzystuje się także ćwiczenia grupowe na salach gimnastycznych.

Rehabilitacja w urologii i ginekologii

Te dwie dziedziny medycyny wydają się być bardzo odległymi obszarami pracy dla fizjoterapeutów. Nic bardziej mylnego. W urologii już od dłuższego czasu wykorzystuje się m.in. kinezyterapię, zabiegi fizykalne (elektrostymulacja mięśni miednicy mniejszej) oraz masaż medyczny w leczeniu problemu nietrzymania moczu, pomagając pacjentom uzyskać odpowiednie zarówno napięcie, jak i rozluźnienie mięśni w obrębie miednicy. Po tego typu zabiegi lekarze sięgają także w:

• stanach po usunięciu stercza,
• leczeniu zapalenia gruczołu krokowego,
• problemach pęcherza nadreaktywnego,
• zmniejszonej pojemności pęcherza.

Ginekologia natomiast często korzysta z rehabilitacji w stanach pooperacyjnych zarówno laparoskopowych, jak i laparotomijnych. Pacjentki ćwiczące mięśnie dna macicy uczone są świadomego ich rozluźniania, które znacząco zmniejsza ból wywołany dręczącymi ich chorobami. Okazuje się to nieocenioną pomocą przykładowo dla pacjentek chorych na niezwykle bolesną i uniemożliwiającą normalne funkcjonowanie endometriozę. Warto także wspomnieć o korzyściach, jakie przynosi rehabilitacja w ciąży. Rosnący brzuch zmienia układ narządów wewnętrznych kobiety i stanowi duże obciążenie dla kręgosłupa. Wprowadzenie zabiegów przynosi ulgę i zdecydowanie poprawia komfort ciężarnych.

Jakie typy zabiegów stosowane są w fizjoterapii urologicznej i ginekologicznej?

Zwykle stosuje się metody z zakresu kinezyterapii, fizykoterapii, kinesiotapingu oraz terapii manualnej.
 

Fizjoterapia w ortopedii

Ta dziedzina medycyny chyba najczęściej kojarzona jest z rehabilitacją. Nie powinno nas to dziwić, biorąc pod uwagę statystyczną ilość zwichnięć, stłuczeń, złamań i skręceń, mających miejsce każdego dnia. Ten typ rehabilitacji jest także niezwykle pomocny we wszelkiego rodzaju kontuzjach i urazach sportowych.

Pacjenci najczęściej udają się do fizjoterapeuty po pomoc zarówno zaraz po wystąpieniu urazu, z dolegliwościami przewlekłymi czy z bólami pochodzenia reumatoidalnego. Co ważne, odpowiednio wcześnie rozpoczęta rehabilitacja ortopedyczna w wielu przypadkach pozwala na wyeliminowanie ingerencji chirurgicznych czy długotrwałej farmakoterapii.

W jakich typach schorzeń wskazana jest fizjoterapia ortopedyczna?

Rehabilitacja ortopedyczna pomaga w:

• dyskopatii,
• stanach zwyrodnieniowych,
• rwie kulszowej,
• skręceniach stawu skokowego,
• uszkodzeniach więzadeł i łąkotek,
• łokciu tenisisty,
• zespole cieśni nadgarstka,
• łokciu golfisty.

Warto także skorzystać z pomocy fizjoterapeuty w stanach pooperacyjnych rekonstrukcji więzadeł czy po implantacji endoprotez.

Fizjoterapia w kardiologii

Rehabilitacja układu krążenia poprzez stopniowe podwyższanie parametrów wydolnościowych ma zasadnicze znaczenie dla pacjentów z chorobami serca. Jej zadaniem jest, między innymi, zapobieganie powikłaniom zakrzepowo-zatorowym, przykurczom i zapaleniu płuc chorych po operacjach kardiochirurgicznych, znajdujących się jeszcze na oddziale szpitalnym.

Kwalifikuje się do niej także osoby po niepowikłanych zawałach serca, z miażdżycą zarostową kończyn dolnych, po wszczepieniu by-passów, stymulatorów, kardiowerterów, czy po zabiegach angioplastyki tętnic wieńcowych. Jest również zalecana pacjentom z nadciśnieniem, stabilną niewydolnością serca, a także po zapaleniu mięśnia sercowego. Należy pamiętać, że ćwiczenia pod okiem fizjoterapeuty są także kardiologiczną profilaktyką i inwestycją w zdrowe serce.
 

Fizjoterapia w pulmonologii

Rehabilitacja w tej dziedzinie skupia się przede wszystkim na ćwiczeniach oddechowych. Są one wykonywane w celu poprawy wydolności oddechowej pacjentów, poprzez wzmacnianie mięśni i stopniowe zwiększanie objętości ich płuc.

Do programów rehabilitacyjnych pulmonolodzy kwalifikują najczęściej pacjentów ze zdiagnozowanymi chorobami, takimi jak:

• POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc),
• mukowiscydoza,
• astma oskrzelowa,
• śródmiąższowe choroby płuc (pylice, zwłóknienia, sarkoidoza),
• nowotwory.

Rehabilitacje stosuje się także u pacjentów pooperacyjnych, pomagając im skrócić czas powrotu do pełnej formy.

Fizjoterapia wspiera praktycznie wszystkie ze znanych nam dziedzin medycyny, pomagając znaleźć naturalną odpowiedź na stosowane do tej pory doraźnie działające farmakologiczne terapie przeciwbólowe. Właściwie zaplanowana i prowadzona rehabilitacja znacząco usprawnia funkcjonowanie organizmu pacjenta, pozwalając mu nie tylko na powrót do stanu sprzed choroby czy urazu, ale w wielu przypadkach na podniesienie dotychczasowego poziomu sprawności.