Światłolecznictwo – rodzaje zabiegów i ich skuteczność

Światłolecznictwo to jeden z działów fizykoterapii. Metoda ta polega na leczeniu wybranych partii ciała światłem. Podczas zabiegów wykorzystywane są zarówno jego naturalne źródła, jak i sztuczne - emitujące promienie podczerwone, nadfioletowe lub połączone światło dwóch typów rodzajów promieniowania. Czy taki rodzaj zabiegów jest skuteczny i faktycznie pomaga pacjentom w dojściu do formy? O tym przeczytacie w naszym artykule.

Światłolecznictwo – kto powinien skorzystać z tej formy zabiegów?

Pozytywny wpływ słońca na nasz organizm doceniano już w starożytności. Od wieków uważa się, że promienie słoneczne mają korzystny wpływ na leczenie wielu schorzeń, sprzyjają też dobremu samopoczuciu i dodają energii witalnej. Co ciekawe, w XIX wieku helioterapia, czyli terapia słońcem, była powszechnie wykorzystywana do leczenia gruźlicy.

W XX wieku do fizykoterapii zostały dodatkowo wprowadzone zabiegi oparte na sztucznym promieniowaniu świetlnym. Do ich wykonania do dziś stosuje się różnego rodzaju lampy terapeutyczne oraz inne urządzenia, które emitują różnorakiego rodzaju promieniowanie.

Jakie rodzaje zabiegów są najczęściej stosowane w światłolecznictwie?

1. Naświetlania IR (ang. Infrared Radiation) – promieniowanie podczerwone

Zabiegi te wykonywane są przy użyciu lampy SOLUX i bazują one na naświetlaniu wybranych partii ciała promieniami podczerwonymi. Zwykle podczas terapii stosowane są dwa rodzaje filtrów:

• czerwony – o działaniu rozgrzewającym,
• niebieski – o działaniu przeciwbólowym i uspokajającym.

Kiedy zalecane są naświetlania IR?

Tego typu zabiegi stosuje się najczęściej w:

• stanach pourazowych narządów ruchu (szczególnie po skręceniach oraz zwichnięciach stawów),
• zmianach zwyrodnieniowych stawów,
• bólach kręgosłupa (okolic krzyżowych, karku),
• chorobach o podłożu reumatycznym,
• zespole bolesnego barku,
• zespole łokcia tenisisty,
• stanach zapalnych przyczepów mięśni,
• sytuacji wystąpienia wzmożonego napięcia mięśniowego,
• zaburzeniach krążenia obwodowego.

Dzięki tym zabiegom dochodzi do pobudzenia zakończeń nerwowych, miejscowego rozszerzenia naczyń krwionośnych oraz zwiększenia przemiany materii. Pacjenci poddani promieniowaniu IR odczuwają po zabiegach mniejsze dolegliwości bólowe, ich mięśnie są mniej napięte, a proces naprawczy struktur tkanek jest przyspieszony.

Zarówno siła promieniowania, jak i czas zabiegu powinny być ustalany przez fizjoterapeutę. Istnieje bowiem szereg schorzeń, przy których naświetlania IR nie mogą być wykonywane. Należą do nich:

• nowotwory,
• ostre stany zapalne (w tym także i skóry),
• niedawno przebyta radioterapia.

2. Naświetlania promieniowaniem UV

Promieniowanie UV, zwane inaczej nadfioletowym, dzieli się na trzy grupy w zależności od długości fali:

• UV- A, gdzie zakres długości fali sięga 380 - 315 nm,
• UV- B o długości fali 315 - 280 nm,
• UV- C o długości fali 280 - 100 nm.

Trzeba pamiętać, że choć słońce emituje każdy z tych rodzajów fal, to do powierzchni ziemi dociera głównie promieniowanie UV-A (stanowi ono 95% emitowanych fal). Z kolei promieniowanie UV-B stanowi pozostałe 5% fal i odpowiada ono za zapoczątkowanie syntezy witaminy D3 w naszym organizmie.

W zabiegach leczniczych wykorzystuje się dwa typy promieniowania:

• naturalne – w postaci tzw. kąpieli słonecznych (helioterapia),
• sztuczne – w postaci lamp kwarcowych wytwarzających promieniowanie o różnych zakresach oraz nasileniu promieniowania.

Często praktykuje się także połączenie siły działania promieniowania UV z lekami.

Kiedy stosowane są zabiegi naświetlania UV?

Zwykle są one zalecane pacjentom, którzy zmagają się z:

• chorobami dermatologicznymi (łuszczycą, bielactwem, trądzikiem),
• odleżynami,
• schorzeniami układu oddechowego (choroby gardła i nosa, problemy z oskrzelami),
• chorobami reumatycznymi,
• stanami zapalnymi tkanek miękkich,
• trudno gojącymi się ranami,
• trudną rekonwalescencją.

Z racji pozytywnego wpływu promieniowania UV na wydzielanie i wchłanianie witaminy D3, zabiegi te stosowane są także w profilaktyce krzywicy.

Co ważne, zabiegi bazujące na wykorzystaniu ultrafioletu (UV) nie wywołują u pacjentów uczucia grzania. Jednak mimo to przyśpieszają przemianę materii, pobudzają gruczoły wewnętrzne, obniżają ciśnienie krwi, pobudzają układ krążenia. Aby terapia promieniowaniem UV zakończyła się z sukcesem, należy wykonać całą serię zabiegów.

Kiedy zabiegi naświetlaniem UV nie są wskazane?

Przeciwskazaniem do stosowania tego typu zabiegów są nowotwory złośliwe, gruźlica, gorączka, nadczynność tarczycy, cukrzyca, nadmierna skłonność do krwawień, nasilone choroby skórne, niewydolność krążenia czy padaczka. Trzeba pamiętać, że kwalifikację do zabiegów promieniowaniem UV powinien zawsze wystawić uprawniony do tego lekarz, który po starannym wywiadzie z pacjentem, przygotuje odpowiedni plan terapii.

3. Laseroterapia

Pod pojęciem laseroterapii kryje się zespół zabiegów, które wykorzystują właściwości skupionej wiązki światła w celu wspomagania leczenia wielu dolegliwości. Wśród tych najczęściej wymienianych znajdują się:

• dolegliwości bólowe,
• infekcje skórne,
• problemy z krążeniem krwi,
• choroby zwyrodnieniowe stawów,
• przykurcze mięśni,
• nerwobóle,
• zespół cieśni nadgarstka,
• łokieć tenisisty,
• trudno gojące się rany.

W jaki sposób laseroterapia pomaga w leczeniu?

Wiązki światła przenikają w głąb struktur tkanek i działają na nie w trzech obszarach, wywołując efekt:

• biochemiczny – który pobudza organizm do wydzielania histaminy oraz serotoniny, co przekłada się docelowo na wzmacnianie układu odpornościowego, działa też przeciwzapalnie i przeciwbólowo oraz antyalergicznie;
• bioenergetyczny – który przyspiesza przemianę materii i poprawia krążenie, przez co przyśpiesza proces regeneracji komórek;
• bioelektryczny – który wzmaga produkcję ATP (nośnik energii chemicznej w metabolizmie komórek).

Przeciwskazaniem do wykonywania u pacjenta tego typu zabiegów są choroby nowotworowe, ciąża, padaczka, choroby wieńcowe, gorączka. Moc lasera, długość trwania zabiegu oraz ich ilość w cyklu są zawsze indywidualnie dobierane do typu schorzenia pacjenta, na podstawie wywiadu medycznego przeprowadzonego przez lekarza.

Trzeba pamiętać, że emitowane wiązki światła nie są obojętne dla naszych oczu. Z tego względu zawsze podczas wykonywania tego typu zabiegów należy nakładać specjalne ochronne okulary.

Skuteczność światłolecznictwa

O skuteczności zabiegów opartych na światłolecznictwie decyduje wiele czynników. Podstawowe znaczenie ma tutaj odpowiednio dobrany rodzaj zabiegu do schorzenia, na które cierpi pacjent oraz ilość zabiegów w cyklu. Z całą pewnością światłolecznictwo wpływa pozytywnie na ukrwienie i odżywienie komórek, zmniejsza napięcie mięśniowe, łagodzi dolegliwości bólowe, a przez to pozytywnie wpływa na nasz stan zdrowia.