Rola fizjoterapii w życiu seniorów

Starzenie się to naturalny proces fizjologiczny, który towarzyszy nam wszystkim. Rozpoczyna się tak naprawdę już w wieku średnim, a według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) za początek starości przyjmuje się wiek 60-65 lat. Wówczas to u większości osób obserwuje się znaczne osłabienie napięcia mięśniowego, utratę elastyczności wiązadeł, choroby zwyrodnieniowe stawów, osteoporozę, zaburzenia koncentracji, równowagi i koordynacji. Co można jednak zrobić, by dłużej cieszyć się lepszym zdrowiem i samopoczuciem pomimo upływu lat?

Dlaczego osoby w podeszłym wieku często czują się źle?

U osób w starszym wieku każda choroba, uraz czy przebyta operacja zostawiają ślad. Odczuwają oni ogólne osłabienie oraz borykają się niejednokrotnie z problem ograniczenia aktywności. Dotychczas wykonywane obowiązki stają się trudne w realizacji, zmniejsza się także ich samodzielność. Seniorzy mają bowiem dość mocno obniżoną tak zwaną zdolność adaptacyjną organizmu. Mówiąc prościej, zapas sił witalnych, które każdy z nas gromadzi na wypadek bardziej obciążających dla zdrowia sytuacji, jest u nich ograniczony. Wszystko to prowadzi do zaburzenia samooceny oraz obniża ich poczucie wartości. Z tego względu tak ważne jest dbanie o zachowanie sił witalnych i dobrej kondycji, by na wypadek różnego rodzaju dolegliwości, zarówno ciało, jak i psychika osób w podeszłym wieku, były gotowe do podjęcia walki.

W przypadku seniorów każdy okres bezruchu ma negatywny wpływ na funkcjonowanie całego organizmu. Układ krążenia staje się mniej wydajny, zaczynają się problemy z sercem i nadciśnieniem. Brak ruchu sprawia, że wydolność oddechowa obniża się, na skutek czego każda aktywność ruchowa kończy się szybkim zmęczeniem i zadyszką. Co więcej, pacjenci w podeszłym wieku, którzy z racji różnych dolegliwości nie mogą żyć aktywnie, uskarżają się także na problemy gastryczne. Brak ruchu osłabia bowiem perystaltykę jelit, co objawia się problemami w postaci zaparć czy brakiem apetytu. Nieregularna aktywność, zwłaszcza na świeżym powietrzu, negatywnie wpływa też na ich samopoczucie. Niedotleniony organizm, bez odpowiedniej ekspozycji na promienie słoneczne, jest osłabiony, skory do częstego odpoczynku i narażony na infekcje.

Rehabilitacja seniorów – kluczowe czynniki

W rehabilitacji osób w podeszłym wieku kluczowe znaczenie ma aktywizacja pacjenta do działania. W przypadku osób leżących ważne jest odpowiednie ułożenie oraz masaże zapobiegające odleżynom. Stopniowo wprowadzane ćwiczenia mają z kolei na celu aktywizację poszczególnych partii mięśniowych oraz takie ich wzmocnienie, by chory nabrał wiary oraz chęci na osiąganie coraz lepszych efektów. Zadaniem fizjoterapeuty jest stopniowe powiększanie zakresu ruchu w obrębie stawów oraz stosowanie narastającego obciążenia w celu wzmacniania siły mięśni. Zasady te dotyczą także seniorów bez znacznych ograniczeń w funkcjonowaniu, po przebytych urazach, udarach czy wylewach.

Poza tym rehabilitacja powinna być ukierunkowana na naukę samodzielności oraz radzenia sobie w realizacji konkretnych czynności, ważnych dla danego pacjenta. W tym celu fizjoterapeuta, po przeprowadzeniu dogłębnego wywiadu z seniorem, ustala konkretne cele terapeutyczne. Może być to nauka chodzenia o kulach, wchodzenia po schodach po zabiegu endoprotezy biodra, czy codziennego funkcjonowania po przebytej operacji. Niejednokrotnie osoby, które do tej pory funkcjonowały samodzielnie, bez pomocy innych, te z pozoru proste, codzienne sytuacje traktują jak wyzwanie, które je przerasta. Jeśli pomoc fizjoterapeuty nie wystarczy, warto także wesprzeć się poradami psychiatry.

Rola psychiatry w terapii seniorów

Seniorzy niejednokrotnie nie odczuwaj postępu wieku. Mentalnie zatrzymują się na etapie znacznie młodszych lat niż faktycznie wskazuje data urodzenia. Dopiero gdy występują u nich różnego rodzaje dysfunkcje ograniczające ruchomość oraz samodzielność, pojawia się świadomość przemijania. Niejednokrotnie sytuacje te demotywują ich do walki o własne zdrowie fizyczne, jak i psychiczne. Choć rola fizjoterapeuty w przywracaniu ruchomości jest nieoceniona, równie ważna na tym etapie jest rola psychiatry. Bez motywacji i chęci walki o siebie, własne zdrowie i kolejne lata życia, żadna pomoc specjalisty nie będzie skuteczna. Najwięcej bowiem zależy od tego, na ile pacjent zdaje sobie sprawę ze swojej sytuacji i w jakim stopniu chce podjąć walkę o powrót do normalności. 

Niejednokrotnie osoby w podeszłym wieku, które wracają do domów po przebytej chorobie, mają ograniczony dostęp do fachowej rehabilitacji oraz opieki psychologicznej. Z tego względu tak ważna na tym etapie jest opieka rodziny i bliskich. Każdy niepokojący symptom powinien być konsultowany ze specjalistą. Wówczas bowiem zyskujemy największą szansę na możliwość pomocy osobom w podeszłym wieku. Walka o własne zdrowie i dobre samopoczucie zawsze odbywa się metodą tak zwanych małych kroków. Dotychczas samodzielni ludzie mogą mieć trudność w akceptacji tej sytuacji. Z pomocą doświadczonych rehabilitantów oraz psychiatrów proces akceptacji zmian zachodzących u seniorów jest o wiele prostszy. Warto o tym pamiętać i w sytuacji problemowej umieć poprosić o pomoc, by kolejne lata życia przeżyć w pełni sił, na miarę swoich możliwości.