Dyskopatia – jakie czynniki sprzyjają powstaniu tej dolegliwości?

Czy wiesz, że z problemem bólu pleców zmaga się od 60% do 80% współczesnego społeczeństwa? Z badań wynika, że ból kręgosłupa to drugi co do częstotliwości występowania rodzaj bólu. Średnio 30-40% pacjentów, którzy zgłaszają się po pomoc do specjalistów, uskarża się na problemy w okolicach odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Ryzyko wystąpienia tych dolegliwości jest więc bardzo duże. Jak się przed nimi uchronić?

Dyskopatia – istota choroby 

Kręgosłup pełni rolę stabilizatora dla całego ciała, podtrzymuje je w pozycji wyprostowanej, zapewnia równowagę, chroni rdzeń kręgowy i nerwy rdzeniowe. Jest on zbudowany z 32-34 kręgów (szyjnych, piersiowych, lędźwiowych oraz krzyżowych) oraz 3-5 tak zwanych kręgów guzicznych, które tworzą kość ogonową. 

Poszczególne kręgi są od siebie odseparowane za pomocą krążków międzykręgowych, potocznie zwanych „dyskami”. Są one zbudowane z pierścienia włóknistego oraz jądra miażdżystego wypełnionego galaretowatą substancją. Pełnią one funkcję łożyska, które umożliwia ruchy między sąsiednimi kręgami, utrzymuje je w odpowiednich odstępach oraz amortyzuje wstrząsy. Jeśli dojdzie do dysfunkcji w budowie krążków międzykręgowych, mówimy o dyskopatii, czyli zwyrodnieniowej chorobie dysku. 

Wraz z wiekiem i na skutek działania innych czynników powstaje wiele mikrouszkodzeń w obrębie dysków, co skutkuje dolegliwościami bólowymi u pacjentów. Zmiany te najczęściej występują w odcinkach szyjnym oraz lędźwiowym, a najrzadziej w odcinku piersiowym. Jakie czynniki wpływają na powstawanie dyskopatii?

Dyskopatia – najczęstsze przyczyny tej choroby cywilizacyjnej

Z racji częstotliwości występowania, dyskopatia została zaliczona do grona chorób cywilizacyjnych. Wśród czynników, które najczęściej wpływają na jej powstanie, wymienić należy:

• Wiek – szacuje się, że około 40% ludzi powyżej 40. roku życia i około 75% powyżej 65 lat cierpi na dyskopatię. Dodatkowo należy pamiętać, że fizjologiczny proces starzenia się organizmu zaczyna się tak naprawdę już po 25 roku życia.

• Styl życia – brak aktywności ruchowej, stres i złe nawyki żywieniowe prowadzące do nadwagi to czynniki, które w dużej mierze predysponują nas do wystąpienia chorób kręgosłupa, w tym i dyskopatii.

• Charakter wykonywanej pracy – zarówno praca siedząca, stojąca, jak i ciężka fizyczna obciążają kręgosłup i często stają się przyczyną dyskopatii oraz innych chorób zwyrodnieniowych kręgosłupa.

• Urazy – przebyte urazy, także te o charakterze przeciążeniowym są czynnikami nasilającymi dolegliwości i niejednokrotnie wpływają na nagły rozwój choroby.

• Podnoszenie ciężarów – każdy ciężar powyżej 10% naszej własnej wagi stanowi zagrożenie dla kręgosłupa. Dodatkowym czynnikiem ryzyka jest wykonywanie podnoszenia w sposób nieprawidłowy, z nadmierną rotacją kręgosłupa.

• Czynniki anatomiczne - zdarza się, że przyczyną dyskopatii jest wada anatomiczna w postaci wąskiego kanału kręgowego oraz inne patologie w obrębie układu kostno-szkieletowego.

• Osteoporoza i inne zaburzenia hormonalne – każdy niedobór składników mineralnych, witamin oraz wahania poziomu hormonów zaburzają funkcjonowanie naszego organizmu i negatywnie wpływają na funkcjonowanie każdego z układów, w tym i szkieletowego.

Zacznij działać, zanim będzie za późno

Objawy, które towarzyszą dyskopatii, często nie dają jednoznacznego obrazu choroby. Niejednokrotnie dowiadujemy się o niej na skutek doznanego urazu lub w trakcie rutynowych badań diagnostycznych. 

Jeśli jednak wiemy, że ze względu na charakter naszej pracy czy też prowadzonego stylu życia i chorób współtowarzyszących, jesteśmy narażeni na powstanie dyskopatii, to warto zawczasu pomyśleć o wprowadzeniu w życie działań profilaktycznych. 

Aktywność ruchowa jako profilaktyka dyskopatii

Kluczowe znaczenie w profilaktyce chorób zwyrodnieniowych kręgosłupa ma aktywny tryb życia oraz regularna aktywność fizyczna. Pamiętajmy, że bierny styl życia oznacza spadek zużywanej energii, a to prowadzi w szybki sposób do nadwagi i otyłości oraz negatywnie wpływa na stabilizację mięśniową. 

Tymczasem z przeprowadzonych badań wynika, że odpowiednio dobrana do wieku i indywidualnych możliwości pacjenta aktywność ruchowa, przynosi znaczącą poprawę w dolegliwościach bólowych kręgosłupa oraz redukuje ograniczenia ruchowe. Regularnie wykonywane ćwiczenia, także w warunkach domowych, zarówno rozciągające, jak i te o charakterze wytrzymałościowym gwarantują redukcję bólu i zabezpieczają przed nawrotami objawów w przyszłości. Należy przy tym pamiętać, że już jednotygodniowa przerwa w aktywności prowadzi do zmniejszenia siły mięśniowej aż o 20%! Kluczowe znaczenie ma więc regularność oraz samozaparcie.

Zadbaj o dietę, aby uniknąć dyskopatii

Ważnym wyznacznikiem jest także zdrowa i zbilansowana dieta, która nie tylko wpłynie na odpowiednie nawodnienie tkanek, ale pozwoli również utrzymać odpowiednią wagę ciała. Niestety nadwaga i otyłość często przyczyniają się do powstawania zwyrodnień kręgosłupa. 

Niedobory wapnia, witaminy B12 oraz D sprzyjają powstawaniu schorzeniu kości oraz zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa. Trzeba też pamiętać, że u osób otyłych nacisk na poszczególne krążki międzykręgowe jest dużo silniejszy, niż u osób o prawidłowej masie ciała. Dodatkowe kilogramy sprzyjają deformacji dysków oraz powodują wzmożone napięcie mięśni. Efektem tego są dolegliwości bólowe i ograniczenie ruchomości stawów. Z tego względu trzeba pamiętać, że walka z nadwagą jest bardzo ważnym elementem w walce o zdrowy kręgosłup.

W profilaktyce dyskopatii bardzo ważną rolę odgrywa eliminacja niedoborów wapnia i wody. Doskonałym źródłem wapnia i białka, które jest budulcem chrząstki stawowej, jest nabiał. Do diety warto włączyć twarogi i kefiry, natomiast niekoniecznie wskazane jest mleko. Aby utrzymać kręgosłup w dobrej formie, niezbędne jest również dostarczenie mu odpowiedniej ilości witamin: A, B, C, D i soli mineralnych (wapnia, magnezu, krzemu, cynku oraz chromu). Składniki te znajdziemy w produktach pochodzenia roślinnego, a szczególnie w kapuście, marchewce, pietruszce, brokułach czy w burakach. W naszej diecie nie powinno zabraknąć także ryb, szczególnie morskich. Stanowią one cenne źródło kwasów tłuszczowych omega-3, które pozytywnie wpływają na funkcjonowanie stawów oraz ich lepszą ruchomość. Kwasy te znajdują się także w owocach morza, oliwie z oliwek, oleju lnianym i rzepakowym. Co więcej, tłuste ryby, takie jak tuńczyk, makrela, śledzie czy flądry oraz szprotki, dostarczają też naszemu organizmowi witaminę D, która działa przeciwzapalnie i wspomaga przyswajanie wapnia. 

Ergonomia pracy w służbie kręgosłupowi

Aktywność ruchowa oraz zbilansowana dieta nie wystarczą, jeśli nie zadbamy o kręgosłup także podczas pracy. W końcu aktywni zawodowo jesteśmy przez wiele lat i spędzamy w pracy średnio osiem godzin dziennie. Proste plecy podczas siedzenia, odpowiednio podparte przedramiona i stopy, to kwestie, o których powinien pamiętać każdy, kto pracuje przy komputerze. Należy również zadbać o odpowiednie ustawienie monitora, aby nie kierować wzroku w dół w trakcie pracy. Taka pozycja sprzyja „garbieniu się” i powstawaniu tak zwanego „wdowiego garbu”.

W pracy stojącej ważne są zmiany postawy. Nasz organizm nie lubi statyczności oraz obciążania stale tych samych partii mięśni. W profilaktyce dyskopatii powinniśmy w przypadku pracy stojącej pamiętać o ćwiczeniach wzmacniających oraz o przyjmowaniu pozycji lekkiego rozkroku. Ważną kwestią jest również dobór odpowiedniego obuwia – wyposażonego we wkładkę ortopedyczną i elastyczną podeszwę.

Jeśli z kolei wykonujemy prace fizyczne, powinniśmy pamiętać o prawidłowej technice podnoszenia ciężkich przedmiotów oraz ograniczyć czas pracy przy użyciu maszyn wibrujących. Przenoszone na nasz organizm drgania wpływają bowiem negatywnie na kręgosłup i sprzyjają powstawaniu zwyrodnień.

Rehabilitacja w dyskopatii

Do działań profilaktycznych w dyskopatii warto wprowadzić także rehabilitację. Wczesne rozpoznanie zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa daje zazwyczaj dobre rokowania. Fizjoterapia połączona z aktywnością fizyczną pozwalają na szybki powrót do zdrowia i skutecznie przynoszą ulgę w dolegliwościach bólowych.

Tymczasem wiele osób, które odczuwają ból pleców, nie podejmuje żadnych działań, licząc na to, że przejściowe dolegliwości miną samoistnie. Niestety często zdarza się, że nieleczone mikrourazy czy początek zmian zwyrodnieniowych postępują pomimo nieodczuwania bólu. Po czasie pojawiają się nagle, z dużą intensywnością i wówczas na profilaktykę jest już za późno. Do takich sytuacji nie można dopuszczać, ponieważ przewlekła i nieleczona dyskopatia może finalnie wymagać leczenia operacyjnego. 

W przypadku powstania dolegliwości bólowych w obrębie kręgosłupa zawsze należy skonsultować się z lekarzem i fizjoterapeutą. Postawiona szybko diagnoza może uchronić nas przed poważnymi dysfunkcjami układu kostno-szkieletowego. W połączeniu z odpowiednio dobranymi przez rehabilitanta ćwiczeniami oraz regularną gimnastyką w warunkach domowych, możemy mieć pewność, że zminimalizujemy ryzyko wystąpienia u nas dyskopatii, a w razie wystąpienia objawów, szybko powrócimy do pełni sił.