Sprawność organizmu u pacjentów unieruchomionych

Jak zachować sprawność organizmu u pacjentów stale leżących?

Wraz z upływem czasu sprawność każdego organizmu zmniejsza się. Często przyczyną różnego rodzaju dysfunkcji są także toczące się procesy chorobowe. Szczególnie te o charakterze przewlekłym skutkują koniecznością dłuższego leżenia pacjenta w łóżku. Jak powinna przebiegać opieka nad pacjentem leżącym?

Przyczyny przewlekłego unieruchomienia

Do najczęściej spotykanych przyczyn unieruchomienia pacjenta zalicza się:

• Udar mózgu,
• Zawał mięśnia sercowego,
• Choroba Alzheimera i Parkinsona,
• Stwardnienie rozsiane,
• Stany powypadkowe i pooperacyjne.

Bardzo ważne jest, aby osoby leżące miały zapewnioną stałą opiekę nie tylko w zakresie pielęgnacji i karmienia, ale także tę dotyczącą utrzymania sprawności całego organizmu. Osoba leżąca szybko traci masę mięśniową, co pociąga za sobą gorsze funkcjonowanie poszczególnych organów wewnętrznych. Należy także zadbać o odpowiednią opiekę nad psychiką pacjenta leżącego. Jest to szczególnie ważne w przypadku osób, których unieruchomienie dotknęło po latach normalnego funkcjonowania w społeczeństwie.

Jak przygotować się do opieki nad pacjentem stale leżącym?

Zwykle po okresie hospitalizacji pacjent zostaje przeniesiony do domu. Wówczas obowiązek specjalistycznej opieki nad osobą stale leżącą spoczywa na najbliższej rodzinie. Przygotowania do przyjęcia osoby niesamodzielnej do domu warto rozpocząć od odpowiedniego przygotowania przestrzeni, w której pacjent będzie przebywać.

1. Łóżko rehabilitacyjne

Kluczowym elementem jest łóżko rehabilitacyjne, które ułatwia opiekunom wykonywanie czynności pielęgnacyjnych. Regulowany zagłówek, podnoszone boki zapobiegające niekontrolowanemu osunięciu się chorego na podłogę czy możliwość regulacji położenia materaca, jak i wysokości całego łóżka, to niezmiernie ważne funkcje, w które łóżko pacjenta stale leżącego powinno być wyposażone.

2. Materac przeciwodleżynowy

Pacjenci leżący często zmagają się z problemem odleżyn. Warto wyposażyć łóżko w specjalny materac, który posiada komory napełniane cyklicznie powietrzem. Dzięki tej funkcji masuje on poszczególne partie ciała pacjenta i w ten sposób przeciwdziała powstawaniu odleżyn.

Zarówno łóżko, jak i materac można zakupić w sklepie ze sprzętem rehabilitacyjnym. Osoby przewlekle chore mogą także ubiegać się o dofinansowanie na zakup niezbędnych sprzętów z Narodowego Funduszu Zdrowia. Innym wyjściem z sytuacji jest wypożyczenie niezbędnych sprzętów medycznych.

3. Nauka pielęgnacji pacjenta leżącego

Codzienne zabiegi pielęgnacyjne osób leżących odbywają się w łóżku i stanowią bardzo ważny element dnia codziennego. Podnoszą nie tylko komfort leżenia, ale także pozytywnie wpływają na samopoczucie chorego. Warto w tym zakresie poszukać wsparcia osób posiadających specjalistyczną wiedzę. Pielęgniarki środowiskowe mają doświadczenie, którego najbliższej rodzinie może brakować do tego, aby sprawnie umyć chorego i wykonać niezbędne zabiegi pielęgnacyjne.

Żywienie pacjentów stale leżących

Bardzo ważnym czynnikiem w zachowaniu sprawności organizmu osób unieruchomionych jest wprowadzenie zbilansowanej diety. Menu chorego musi dostarczać mu wszystkich niezbędnych składników odżywczych, w tym:

• Białek,
• Tłuszczy,
• Węglowodanów,
• Witamin i soli mineralnych.

Każdy posiłek powinien być bogaty w lekkostrawne składniki, które nie będą dodatkowo obciążać układu pokarmowego chorego. Problemy gastryczne niestety często dotyczą osób leżących, ze względu na zaburzoną perystaltykę jelit. Należy także dopasować konsystencję potraw do możliwości przełykania chorego. Jeśli pacjent ma problemy z gryzieniem i połykaniem kawałków pożywienia, warto zamienić konsystencję potraw na płynną lub półpłynną.

Jeśli lekarz nie wyrazi sprzeciwu, to warto zwiększyć osobie leżącej podaż białka. Pełni one rolę budulca mięśni oraz aktywnie wspiera układ odpornościowy. Ważną rolę odgrywa także błonnik, który usprawnia perystaltykę jelit.  Problemem osób unieruchomionych są bowiem często zaparcia. Menu bogate w warzywa i owoce oraz kasze powinno przynieść pożądany rezultat.

Nie można zapomnieć także o odpowiednim nawodnieniu pacjenta. 2 litry płynów na dobę to minimum, które pozwala zachować sprawność organizmu.

Sprawność fizyczna osób leżących

Pacjenci unieruchomieni powinni być regularnie poddawani zabiegom rehabilitacyjnym. Wczesne rozpoczęcie ćwiczeń przyspiesza proces dochodzenia do formy oraz pozytywnie wpływa na stan psychiczny pacjentów. Rehabilitacja w warunkach domowych osób przewlekle chorych wspiera:

• Układ oddechowy i układ krążenia – osoby stale leżące narażone są na szereg powikłań, w tym zapalenie płuc oraz upośledzenie wydolności serca. Ćwiczenia oddechowe wykonywane pod okiem fizjoterapeuty zdecydowanie poprawiają komfort oddychania oraz sprawiają, że do organizmu dostaje się odpowiednia ilość tlenu.
• Układ nerwowy – brak bodźców zewnętrznych może wprowadzić układ nerwowy osoby leżącej w stan „uśpienia”. Wówczas nawet proste, codzienne czynności zaczynają sprawiać choremu trudność. Poprzez wczesną rehabilitację pacjenci stają się bardziej samodzielni i nie tracą wiary we własne możliwości.
• Układ pokarmowy – delikatne masaże brzucha poprawiają perystaltykę jelit i skutecznie eliminują problem zaparć. Aby masaże te przyniosły pożądane efekty, to muszą być wykonane przez specjalistę, który posiada wiedzę i doświadczenie oraz potrafi dostosować siłę i czas zabiegów do stanu pacjenta.

Zakres oraz forma aktywności ruchowej pacjentów stale leżących powinien oczywiście być zawsze dostosowany do ich stanu oraz typu schorzenia, na jakie cierpią. Innego rodzaju ćwiczenia przewidziane są przykładowo dla pacjentów po złamaniach kości, ale świadomych, a inne dla osób częściowo lub całkowicie sparaliżowanych czy przebywających w śpiączce.

Z całą pewnością zachowanie sprawności organizmu pacjentów stale leżących wymaga bardzo dobrej organizacji pracy oraz zaangażowania wielu osób o różnych specjalizacjach. Osoby z bliskiego otoczenia pełnią bardzo ważną rolę w procesie zachowania sprawności psychicznej. Jednak bez odpowiedniej pielęgnacji oraz zabiegów rehabilitacyjnych powrót do choć częściowej sprawności chorego z całą pewnością będzie wydłużony.