Rehabilitacja sportowa, czyli znaczenie masażu sportowego w treningu

Rehabilitacja sportowa, czyli znaczenie masażu sportowego w treningu 

Wyczynowe uprawianie sportu wiąże się z wieloma wyrzeczeniami i całkowitym poświęceniem dyscyplinie, którą się wybrało. Jeśli sport jest traktowany zawodowo, to trzeba mieć świadomość, że jest sporym wyzwaniem dla psychiki i wysiłkiem dla organizmu.  

Obciążenie  jest ogromne, wynika to z większej ilości czasu spędzonego na treningach i intensyfikacji wysiłku. Ekstremalnie obciążony organizm nie ma możliwości na regeneracje, jest więc bardziej podatny na wszelkiego typu urazy i kontuzje. Zmiany zwyrodnieniowe, naderwane mięśnie, przeciążone kręgosłupy, odmawiające posłuszeństwa stawy - to tylko część problemów, które może mieć zawodnik intensywnie ćwiczący. Zdarza się, że po końcu kariery sportowej, zawodnik zostaje ze stosem medali, pucharów oraz… z poważnymi problemami zdrowotnymi. Na szczęście rehabilitacja sportowa może w wielu trudnych przypadkach nie tylko pomóc, ale i zapobiec ewentualnym problemom.  

Przyczyny powstawania urazów 

Jak podaje Zakład Medycyny Społecznej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, około 18% wszystkich urazów wymagających hospitalizacji jest związanych z amatorskim i wyczynowym uprawianiem sportu. Zaś European Union Injury Database podaje, że co roku prawie sześć milionów osób w Europie potrzebuje leczenia szpitalnego po wypadkach wynikających z uprawiania różnych dyscyplin sportowych. Są dyscypliny sportowe takie jak: sztuki walki, wyścigi samochodowe i motorowe, żużel, wspinaczka, rugby, piłka nożna, jeździectwo, w których te urazy występują częściej. Jednak uszkodzenia ciała, które są określane jako obrażenia sportowe występują praktycznie w każdej dyscyplinie sportowej. Można powiedzieć, że ryzyko wystąpienia urazu u sportowca jest tak samo częste jak wystąpienie choroby zawodowej w innych grupach. Przyczyny urazów mogą być następujące: 

• niewytrenowanie, 
• przetrenowanie, 
• zbyt szybkie podjęcie działalności fizycznej po wcześniejszym urazie, 
• urazy poniesione w bezpośredniej aktywności sportowej, 
• przeciążenia podczas treningu, 
• inne (nieodpowiedni sprzęt sportowy, niewłaściwe zachowanie zawodnika, warunki atmosferyczne). 

I w tym momencie wkracza rehabilitacja sportowa, która pozwala powrócić do wcześniejszej aktywności fizycznej. 

Rodzaje urazów 

Obrażenia występujące w sporcie można podzielić na dwa rodzaje. Rodzaj urazu jest ważny ze względu na późniejsze działania, które podejmuje Fizjoterapeuta. Pierwszy – to urazy ostre, powstające nagle, w sposób mechaniczny. Dokładnie można określić moment zaistnienia zdarzenia, a także wdrożyć metodę leczenia. Przy tego typu urazach możliwa jest kontrola bólu i szybka diagnoza stopnia uszkodzenia. Tego typu urazy występują w sportach kontaktowych lub wysoko urazowych. Drugo rodzaj to uraz przewlekły, rozwijający się powoli, zazwyczaj na skutek przeciążenia, trudny do zdiagnozowania i leczenia. Często zaczyna się od zapalenia miejscowego, działa na organizm długotrwale. Zazwyczaj dotyczy kończyn dolnych (stopa, kolano, staw skokowy). Omawiane urazy są diagnozowane częściej u osób zawodowo uprawiających sport. Mimo dobrych metod i warunków treningowych, właściwej opieki medycznej, wysokiej świadomości sportowców – aż 70% sportowców wyczynowych ulega poważnym urazom, przynajmniej raz, podczas swojej kariery. I w takich przypadkach niezbędna jest rehabilitacja sportowa. 

Profilaktyka urazów 

Niepotrzebnych urazów można uniknąć. Na takie działania jest zresztą przygotowany sztab szkoleniowy, w tym Fizjoterapeuci. Zresztą doświadczeni sportowcy również mogą podejmować określone działania i zapobiegać urazom. Jeśli podczas treningu pojawia się ból, którego skala nasila się bezpośrednio po ustaniu wysiłku, to jest to poważny znak, że w organizmie dzieje się coś niedobrego i to sygnał ostrzegawczy, na który trzeba zareagować. Dodatkowe sygnały to punktowe napięcie mięśniowe, obrzęk i zaczerwienienie. Jeśli wystąpią, a dodatkowo pojawi się temperatura jest to znak, że trening musi być przerwany do momentu wyjaśnienia, co się dzieje w organizmie. Doświadczeni sportowcy stosują też badanie diagnostyczne  FMS, które polega na wykonaniu siedmiu podstawowych aktywności fizycznych jak: głęboki przysiad, przeniesienie nogi nad poprzeczką, wypad w linii, wyprost kończyny dolnej, ruchomość obręczy barkowej, stabilizacja tułowia i stabilizacja rotacyjna). Te czynności są oceniane w skali 0 – 3, przy czym 0 oznacza ból w trakcie ruchu, a 3 prawidłowe wykonanie ćwiczenia. 

Jak rehabilitować zawodnika po urazie 

Nawet najbardziej świadomy i wyedukowany zawodnik nie uniknie urazów. Są one nieodłącznym elementem sportu. Ale na szczęście jest rehabilitacja sportowa, która umożliwia w miarę szybki powrót do pełnej sprawności. W przypadku urazów sportowców liczy się szybkość działania. Szybka i adekwatna do zdarzenia reakcja umożliwia krótszy okres rehabilitacji. Rehabilitanci kierują się zasadą P.R.I.C.E., która polega na unieruchomieniu konkretnego miejsca, zaniechaniu ruchu, chłodzeniu okolic urazu kompresem żelowym, zastosowaniu odpowiedniego ucisku i uniesienie kończyny tak, by znajdowała się nad poziomem tułowia. To pozwoli na ustabilizowanie sytuacji i umożliwi wykonanie specjalistycznych badań, które określą skalę urazu, umożliwiając zastosowanie odpowiednich działań. Rehabilitacja sportowa ma dwa zadania. Pierwsze polega na intensyfikacji odnowy biologicznej zawodników narażonych na ekstremalne obciążenie, drugie na jak najszybszym przywróceniu sportowca do pełnej sprawności sprzed wystąpieniem urazu. W rehabilitacji stosuje się wiele nowoczesnych metod jak: laseroterapia, terapia falami elektromagnetycznymi, krioterapia, magnetoterapia, tzw. „fala uderzeniowa”. Są też stosowane tradycyjne, dobrze sprawdzające się metody, jak masaż sportowy. W ramach poszerzenia wiedzy polecamy artykuł na temat rehabilitacji ortopedycznej.

Co to jest masaż sportowy 

Masaż sportowy wchodzi w skład całego kompleksu odnowy biologicznej, któremu poddawany jest zawodnik. Jest to masaż manualny, który polega na przywracaniu prawidłowych funkcji układu kostno-stawowego, nerwowego i mięśniowego. Dzięki niemu sportowcy chronią swoje ciało przed napięciem mięśniowym, zakwasami, regenerują się po każdym wysiłku, łatwiej usprawniają ciało po kontuzjach. Każdy masaż przechodzi klasyczne etapy, czyli głaskanie, rozcieranie, ugniatanie, wyciskanie, oklepywanie. Wszystko to Fizjoterapeuta musi wykonywać te działania z odpowiednią energią i siłą. Masaż może być bolesny i mało przyjemny, ale jego celem nie jest relaksacja zawodnika, ale przywrócenie siły mięśniom i regeneracja.  Masaż sportowy ma trzy zadania:  

• rozgrzewa (przygotowuje zawodnika do treningu lub zawodów),  
• regeneruje (przyspiesza powrót organizmu do stanu wyjściowego) 
• leczy (wspomaga leczenie po urazach powstałych podczas wysiłku fizycznego). 

Masaż tylko wtedy spełni swoją funkcję, jeśli zostanie połączony z takimi zabiegami fizykalnymi jak: okłady borowinowe, prądy diadynamiczne, kąpiele solankowe, ultradźwięki. Masaż sportowy ma spełniać różne funkcje i dlatego można go podzielić na masaż: kondycyjny, startowy, przedwysiłkowy, treningowy i powysiłkowy. Rehabilitacja sportowa jasno określa przebieg każdego masażu. Warto dodać, że z tego typu masaży coraz częściej korzystają osoby, które uprawiają sport amatorsko. Na pewno nie mogą jednak z niego korzystać osoby nieaktywne ruchowo.