Rehabilitacja pooperacyjna w gabinecie i w mieszkaniu

Rehabilitacja pooperacyjna jest zespołem ćwiczeń i zabiegów wykonywanych po przejściu operacji chirurgicznych, ortopedycznych oraz neurologicznych. Jej szybkie rozpoczęcie po powrocie Pacjenta ze szpitala jest decydujące dla uzyskania pełnego efektu przeprowadzonego zabiegu operacyjnego. Nie wolno zbagatelizować tego etapu, gdyż grozi to trwałym ograniczeniem ruchomości kończyny lub nawet wtórnym kalectwem.

Pełny powrót do zdrowia zależy od wielu czynników

Zabiegi wykonywane przed i po operacji wzajemnie się uzupełniają i przyspieszają powrót do zdrowia. Ćwiczenia i zabiegi, mające na celu usprawnienie pacjenta, powinny być prowadzone przez doświadczonego i dyplomowanego Rehabilitanta mającego dostęp do specjalistycznych urządzeń. Niektóre zabiegi wymagają dodatkowego zastosowania elektroterapii, biostymulacji laserowej, hydroterapii lub magnetoterapii, dlatego mogą być wykonywane wyłącznie w przeznaczonych do tego gabinetach z dostępem do specjalnych urządzeń. Inne natomiast mogą (i powinny) być wykonywane samodzielnie w domu przez pacjenta, aby codziennie ćwiczyć mięśnie, stawy i ścięgna W tym wypadku okresowa praca z Rehabilitantem ma na celu ustalenie kierunków dalszych wykonywanych samodzielnie ćwiczeń oraz dokonać oceny ich skuteczności.

Czym jest rehabilitacja pooperacyjna?

Jest to ogólna definicja czynności i zabiegów określających postępowanie fizjoterapeutyczne, mające na celu powrót do jak najwyższej, możliwej sprawności pacjenta, który przeszedł zabieg operacyjny. Ćwiczenia te mają zapobiegać negatywnym skutkom operacji, zmniejszać ból i obrzęk, niwelować ograniczenie ruchomości kończyny, zaników mięśniowych oraz przyspieszać powrót do sprawności.

Rehabilitację pooperacyjną stosuje się w szczególności po zabiegach:

• artroskopii stawu kolanowego, biodrowego, barkowego;
• plastyki i rekonstrukcji więzadeł oraz ścięgien;
• wszczepienia endoprotez stawu biodrowego, kolanowego itp.;
• operacji kręgosłupa, a zwłaszcza usuwania przepuklin, artrodezy i artroplastyki;
• zespalania złamań kości;
• oraz wielu innych przypadkach, wymagających interwencji chirurgicznej lub ortopedycznej.

W zależności od przeprowadzonego zabiegu, pacjent będzie unieruchomiony przez dłuższy lub krótszy czas. W zależności od skomplikowania zabiegu niekiedy wymagany będzie pobyt w szpitalu, innym razem, przy drobnych zabiegach, pacjent może zostać od razu wypisany do domu. Jednak w każdym z tych przypadków pacjent powinien przejść rehabilitację.

Pierwszy etap rehabilitacji powinien odbywać się jeszcze w szpitalu. Dedykowany Fizjoterapeuta przychodzi o określonych porach i wykonuje z pacjentem ćwiczenia rozluźniające mięśnie oraz proste zabiegi kinezyterapii, mające na celu np. pionizację. Proces ten trwa tak długo, jak pacjent pozostaje w szpitalu, a zabiegi są przeprowadzane przez wykwalifikowany personel medyczny.

Po wyjściu pacjenta do domu wymagana jest kontynuacja rehabilitacji przez okres kilku tygodni, a czasami kilku miesięcy lub nawet lat. Takie zabiegi najczęściej wymagają przyjazdu pacjenta do gabinetu rehabilitacyjnego, w którym Fizjoterapeuta ma dostęp do specjalistycznych urządzeń wspomagających ćwiczenia. Można też zamówić prywatne wizyty Fizjoterapeuty w domu jako dodatkową formę ćwiczeń.

Rehabilitacja pooperacyjna nie tylko w gabinecie

Niezależnie od treningów w salce fizjoterapii, warto samodzielnie wykonywać ćwiczenia dostosowane do warunków domowych. To jednak musi odbywać się po wcześniejszej konsultacji z Lekarzem lub Fizjoterapeutą i to oni powinni zalecić zestaw ćwiczeń do samodzielnego wykonania. Wszystkie ćwiczenia należy wykonywać w obecności opiekuna tak by w razie upadku lub problemów, móc szybko skorzystać z pomocy.

Ćwiczenia rekomendowane do samodzielnego wykonywania w warunkach domowych obejmują:

• ćwiczenie izometryczne mięśnia czworogłowego np. prostowanie kolana w pozycji siedzącej;
• wykroki, czyli ćwiczenia wzmacniające mięśnie stawu kolanowego;
• ćwiczenia wzmacniające mięśnie kończyny dolnej w pozycji leżącej;
• ćwiczenia stóp i podudzia np. przechodzenie stopami na pięty a następnie na palce w pozycji siedzącej;
• ćwiczenia z wykorzystaniem piłki gimnastycznej;
• ćwiczenia manualne poprawiające sprawność dłoni.

To tylko kilka z możliwych aktywności, które pacjent może sam, w dowolnej chwili wykonywać bez asysty Fizjoterapeuty. Taka gimnastyka nie wymaga specjalnych przyrządów, a co najwyżej prostych gadżetów, takich jak dmuchana piłka rehabilitacyjna, drewniane klocki, czy po prostu krzesło lub mata do leżenia. Zestaw ćwiczeń wraz z dokładnym harmonogramem ich wykonywania otrzymasz od swojego Rehabilitanta.

Autor: Jerzy A. Kozłowski