Możliwości i szanse w rehabilitacji po przerwaniu rdzenia kręgowego

Uszkodzenie rdzenia kręgowego to poważny medyczny problem, na który, jak dotąd niewiele potrafimy zaradzić. Odbudowa całkowicie przerwanego rdzenia kręgowego jest poza zasięgiem współczesnej medycyny, choć trwają szeroko zakrojone badania i próby przywrócenia sprawności osobom po takich wypadkach. Czy to oznacza, że rehabilitacja po przerwaniu rdzenia jest niemożliwa? Wręcz przeciwnie – jest niezbędna.

Przerwanie rdzenia kręgowego – jakie są rokowania?

Rdzeń kręgowy jest częścią ośrodkowego układu nerwowego (OUN), przewodzącą impulsy pomiędzy układem obwodowym a mózgiem. Inaczej mówiąc: pełni rolę łącznika pomiędzy ciałem a mózgiem. Jego przerwanie powoduje, że impulsy nerwowe nie docierają tam, gdzie powinny, czyli mózg nie ma kontaktu z narządami „podłączonymi” do rdzenia w miejscu i poniżej miejsca przerwania.

W pewnym uogólnieniu można przyjąć, że im niżej położone struktury ciała, tym niżej połączone są z rdzeniem kręgowym. Oznacza to, że przerwanie go w części lędźwiowej będzie skutkowało paraliżem nóg, czy utratą panowania nad czynnościami fizjologicznymi (wypróżnianiem, trzymaniem moczu itp.), ale górna część ciała pozostanie sprawna. Z kolei przerwanie rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym może skutkować całkowitym paraliżem i niezdolnością do samodzielnego funkcjonowania (również oddychania), a nawet śmiercią. Na przykład uszkodzenie kręgosłupa na wysokości odcinka szyjnego C3-C5 skutkuje upośledzeniem funkcji przepony i mięśni oddechowych, co jest równoznaczne z koniecznością podłączenia pacjenta pod respirator.

Rola rehabilitacji u pacjentów z przerwanym rdzeniem kręgowym

Osoby po urazach kręgosłupa muszą zmagać się z wieloma barierami do pokonania. Niestety urazy te rokują częstokroć bardzo źle i tylko niewielka część osób wraca do sprawności, a w przypadku całkowitego przerwania rdzenia nie jest to w ogóle możliwe, choć istnieją eksperymentalne metody przywracania sprawności. Pewnymi sukcesami mogą pochwalić się na przykład Lekarze z Wrocławia.

Fizjoterapeuta pracujący z osobami niepełnosprawnymi po przerwaniu rdzenia, ma trudne zadanie do wykonania. Wie, że przywrócenie funkcji w obszarze dotkniętym urazem nie będzie możliwe, musi więc zadbać o to, by pacjent nauczył się, żyć bez pewnych funkcjonalności jak np. chwyt czy samodzielne poruszanie się. Trzeba na nowo nauczyć się wykonywania podstawowych czynności, jak chociażby ubieranie się, załatwianie potrzeb fizjologicznych, jazda na wózku itd.

U pacjentów całkowicie sparaliżowanych jest dużo gorzej. Rehabilitacja to nie tylko ćwiczenie funkcji sprawnych części ciała, ale również tych niesprawnych. Porażone mięśnie kończyn tracą na elastyczności, powstają w nich przykurcze, zaniki mięśni, odleżyny, rany itd. W skrajnych przypadkach może dojść do martwicy i zakażeń. Porażone partie ciała wymagają specjalistycznego treningu prowadzonego przez Fizjoterapeutę. Osobom z paraliżem i niedowładami zaleca się masaże klasyczne, masaże wodne, elektroterapię, biostymulację i inne zabiegi, mające na celu zapobiegać negatywnym efektom zaniku mięśni.

Autor: Jerzy A. Kozłowski